Wat maakt onze omgeving betekenisvol?

Inventariseer wat er zoal is

Overal om je heen is erfgoed, vaak letterlijk om de hoek. Erfgoed kun je zien als erfenissen uit het verleden, die nú de moeite waard gevonden worden om voor de toekomst te bewaren.

Erfgoed komt voort uit menselijk gedrag: een groep of samenleving bepaalt (maakt) iets tot erfgoed door de verhalen en betekenissen die het wordt toegekend. Erfgoed gaat over maken, bewaren, betekenis geven en doorgeven.

Het kan een Rijksmonument zijn, maar ook een middeleeuwse stadsmuur, een voormalige fabriek, een lint van buitenplaatsen, een fort, een voorwerp in het museum, een archiefstuk of een rij knotwilgen langs het water. Maar denk ook aan historische kaarten, klederdracht, een traditie als vuurwerk afsteken, het dagboek van een onderduiker of een interessant familieverhaal.

Bekijk de animatie en laat je inspireren:

In kaart brengen

Neem in je inventarisatie de volgende categorieën mee:

• Kunstwerken of objecten in de openbare ruimte buiten
• Gebouwen
• Landschappen
• Voorwerpen, foto’s en films
• Verhalen, gebeurtenissen, rituelen en tradities

Erfgoed in de klas

Als je weet wat jouw omgeving karakteriseert en er aan erfgoed is, dan kun je bedenken wat past bij jouw groep. Past het bij iets uit het curriculum, een thema of onderwerp uit hun belevingswereld. Er zijn vele manieren om met erfgoed aan de slag te gaan.

Erfgoed zorgt voor een rijke leeromgeving. Het is altijd onderzoekend leren. Het is altijd vakverbindend. Het is geschiedenis, aardrijkskunde, maatschappij, cultuureducatie, biologie en taal.  En je kunt ook allerlei vaardigheden versterken. Denk aan kritisch en creatief denken, het ontwikkelen van empathie of gesprektechnieken.

Rond erfgoed zijn altijd meerdere verhalen te vertellen, er zijn meerdere perspectieven in te brengen. Erfgoed is niet in beton gegoten. Wat jij denkt kan verschillen van dat van een ander. En onze blik op erfgoed verandert met de tijd en van groep tot groep of zelfs van persoon tot persoon.

• Voorbeeld van zo'n rijke leeromgeving?

  Een buitenplaats en landgoederen zijn meer dan een gebouw en  architectuur. Het zijn plekken waar zowel geschiedenis, aardrijkskunde, natuur, cultuur als persoonlijke verhalen in naar voren komen:

  • Het verhaal over de grote huizen met riante tuinen buiten de stad. Rijke mensen uit de 17de en 18de eeuw lieten deze huizen bouwen. In een natuurlijke, groene omgeving verbleven zij de zomermaanden in hun huis om de stinkende, warme stad te ontvluchten.
  • Dikwijls was de familie rijk geworden door de handel rondom de VOC (en de bijbehorende slavernij) of WIC. Deze handel bracht onder andere nieuwe specerijen, koffie en thee mee.
  • Er werd vakantie gevierd met veel spel, plezier en diners. De laatste modetrends op gebied van mode, interieur en (tuin)architectuur werden toegepast. Er werd gedanst, er waren muziekvoorstellingen en er werden gedichten geschreven. Het was dikwijls een inspiratiebron voor kunstenaars… een bron van cultuur.
  • De buitenplaats was een plek om mee te pronken, een statussymbool: eigenaren lieten hun goede smaak zien en wilden gezien worden. Hoe moet het zijn geweest voor de plaatselijke, lokale (boeren)bewoners uit die tijd dat er opeens van die ‘paleizen’ kwamen?
  • De eigenaren hadden dikwijls bedienden – van linnenmeisjes, kok, wasvrouw, kindermeisje en tuinlieden – die vaak woonden en werkten op de zolders en in de kelders. Rijk en arm leefden samen onder 1 dak.
  • De tuinen en riante parken stonden vaak vol exotische planten en bomen, kunstwerken en waterpartijen. Daarbij was er vaak deel ingericht voor landbouw en bos voor houtkap om geld aan te verdienen. De omgeving van de buitenplaats werd dus veranderd en aangepast.
  • Er werd gereisd met een koets, de trekschuit en later de trein. De inboedel en personeel ging mee. De ligging moest dus goed te bereiken zijn vanuit hun stadshuis. Vandaar dat er vaak concentraties van meerdere van dit soort huizen, zoals langs de rivier Vecht of de Utrechtse Heuvelrug.

  

• Zoek je naar voorbeeldlessen om met erfgoed aan de slag te gaan?

  Er zijn twee websites met allerlei inspiratielessen voor groep 1 tot en met 8:

  erfgoeddoen.nl
  Hier vindt je voorbeeldlessen waarbij altijd een creatieve verwerking is en het creatief proces een rol speelt.

  erfgoedwijzermetdeklas.nl/
  Hier vindt je voorbeeldlessen die goed passen bij doelen voor Burgerschap en taal. De erfgoedwijze blik laat kinderen nadenken over hoe iets erfgoed wordt, wie dat eigenlijk bepaalt en welke emoties en belangen er kunnen spelen. En dat zijn zelf de erfgoedmakers van de toekomst kunnen zijn.