Wat maakt onze omgeving betekenisvol?

Inventariseer wat er zoal is

Overal om je heen is erfgoed, vaak letterlijk om de hoek. Erfgoed kun je zien als erfenissen uit het verleden, die nú de moeite waard gevonden worden om voor de toekomst te bewaren.

Erfgoed komt voort uit menselijk gedrag: een groep of samenleving bepaalt (maakt) iets tot erfgoed door het verhaal en de betekenis die het wordt toegekend. Erfgoed gaat over maken, bewaren, betekenis geven en doorgeven.

Het kan een Rijksmonument zijn, maar ook een middeleeuwse stadsmuur, een voormalige fabriek, een lint van buitenplaatsen, een fort, een voorwerp in het museum, een archiefstuk of een rij knotwilgen langs het water. Maar denk ook aan historische kaarten, klederdracht, een traditie als vuurwerk afsteken, het dagboek van een onderduiker of een interessant familieverhaal.

Bekijk de animatie en laat je inspireren:

In kaart brengen

Neem in je inventarisatie de volgende categorieën mee:

• Kunstwerken of objecten in de openbare ruimte buiten
• Gebouwen
• Landschappen
• Voorwerpen, foto’s en films
• Verhalen, gebeurtenissen, rituelen en tradities

Erfgoed in de klas

Als je weet wat jouw omgeving karakteriseert, dan kun je bedenken welk erfgoed past bij jouw groep. Welke onderwerpen en thema’s vertelt het erfgoed allemaal. Voor elke groep is dit interessant? Past het bij iets uit het curriculum, een thema of onderwerp uit hun belevingswereld. Er zijn vele manieren om met erfgoed aan de slag te gaan.

Erfgoed is een rijke leeromgeving. Het is altijd onderzoekend leren. Erfgoed is niet in beton gegoten en eenduidig.  Er zijn altijd meerdere verhalen rondom erfgoed te vertellen, er zijn meerdere perspectieven in te brengen en onze blik op erfgoed verandert met de tijd en van groep tot groep of zelfs van persoon tot persoon.

Het is vakverbindend werken want je kunt het koppelen aan geschiedenis, aardrijkskunde, cultuureducatie, biologie en taal, maar je kunt ook allerlei vaardigheden versterken. Denk aan kritisch en creatief denken, het versterken van empathie en gesprektechnieken.

• Voorbeeld van zo'n rijke leeromgeving?

  Een buitenplaats en landgoederen zijn meer dan een gebouw en  architectuur. Het zijn plekken waar zowel geschiedenis, aardrijkskunde, natuur, cultuur als persoonlijke verhalen in naar voren komen:

  • Het zijn grote huizen met riante tuinen buiten de stad. De rijke mensen uit de 17de en 18de eeuw lieten deze huizen bouwen. In een natuurlijke, groene omgeving verbleven zij de zomermaanden in hun huis om de stinkende, warme stad te ontvluchten.
  • Dikwijls was de familie rijk geworden door de handel rondom de VOC (en de bijbehorende slavernij) of WIC. Deze handel bracht onder andere nieuwe specerijen, koffie en thee mee.
  • Er werd vakantie gevierd met veel spel, plezier en diners. De laatste modetrends op gebied van mode, interieur en (tuin)architectuur werden toegepast. Er werd gedanst, er waren muziekvoorstellingen en gedichten geschreven. Het was dikwijls een inspiratiebron voor kunstenaars… een bron van cultuur.
  • Dit buitenhuis was een plek om mee te pronken, een statussymbool: eigenaren lieten hun goede smaak zien en wilden gezien worden. Hoe moet het zijn geweest voor de plaatselijke bewoners?
  • De eigenaren hadden dikwijls bedienden – van linnenmeisjes, kok, wasvrouw, kindermeisje en tuinlieden – die vaak woonden en werkten op de zolders en in de kelders. Rijk en arm leefden samen onder 1 dak.
  • De tuinen en riante parken stonden vaak vol exotische planten en bomen, kunstwerken en waterpartijen. Daarbij was er vaak deel ingericht voor landbouw en bos voor houtkap om geld aan te verdienen. De omgeving van de buitenplaats werd dus ingrijpend aangepast.
  • Er werd gereisd met een koets, de trekschuit en later de trein. De inboedel en personeel ging mee. De ligging moest dus goed te bereiken zijn vanuit hun stadshuis. Vandaar dat er vaak concentraties van meerdere van dit soort huizen, zoals langs de rivier Vecht of de Utrechtse Heuvelrug.

  

• Zoek je naar voorbeeldlessen om met erfgoed aan de slag te gaan?

  Er zijn twee websites met allerlei inspiratielessen voor groep 1 tot en met 8:

  erfgoeddoen.nl
  Hier vindt je voorbeeldlessen waarbij altijd een creatieve verwerking is en het creatief proces een rol speelt.

  erfgoedwijzermetdeklas.nl/
  Hier vindt je voorbeeldlessen die goed passen bij doelen voor Burgerschap en taal. De erfgoedwijze blik laat kinderen nadenken over hoe iets erfgoed wordt, wie dat eigenlijk bepaalt en welke emoties en belangen er kunnen spelen. En dat zijn zelf de erfgoedmakers van de toekomst kunnen zijn.