Oorlog zonder vader

Filosoferen over vrijheid

60 minuten

  • Lesdoelen
    • De leerlingen ervaren hoe je op een filosofische manier kunt nadenken en praten over het thema vrijheid.
  • Voorbereiding
    • Lees Hoe houd je een filosofisch gesprek.
    • Denk na over het thema vrijheid en wat betekent dat voor mij.

     

Welke indrukken hebben jullie gekregen van Oorlog zonder vader? En van de ontmoeting met de schrijfster?

Een fragment uit het boek

De volgende dag gaat Frank met zijn fiets naar Maarten. Zijn vader wil die eerst goed nakijken voordat ze gaan. In hun schuur zet hij de fiets ondersteboven neer. Zorgvuldig druppelt hij olie op de ketting. Frank en Maarten kijken toe, hun handen diep in de zakken gestoken. Het vriest. ‘Ik wil ook wel mee,’zegt Maarten voorzichtig. ‘Samen kunnen we meer eten meenemen dan jij alleen, pap.’ Zijn adem bevriest terwijl hij praat. Maarten, nergens bang voor. Maarten zijn goede vriend. ‘Nee,’zegt Maartens vader kortaf. Zijn ogen schieten even naar Frank. Met een ruk zet hij de fiets weer goed. ‘Volgens mij is je fiets er klaar voor, Frank. Ik kom je morgenochtend om zeven uur halen.’ Dan loopt hij met grote stappen de schuur uit. Frank kijkt naar Maarten, die aandachtig naar Franks fiets staart. Hij schaamt zich voor het verschil tussen hen, maar ze weten allebei dat het er is. Maarten heeft een vader, en Frank niet. ‘Je vader vindt het voor jou te gevaarlijk,’stelt Frank vast. Maarten knikt alleen maar. Hij veegt met de achterkant van zijn hand langs zijn ogen, draait zich om en gaat ook de schuur uit.

  • Het is oorlog. Veel mensen zijn opgepakt en gevangen genomen. En de Duitsers zijn de baas in Nederland. Je mag niet meer zomaar doen wat je wilt. Bespreek met elkaar:
    • Wat kun je zeggen over de vrijheid van Frank, Maarten of zijn vader?
    • Is Maarten vrij omdat hij niet hoeft te fietsen?
    • En Frank? Is hij vrij(er) omdat de vader van Maarten mee fietst?
    • Wat kun je zeggen over de vader van Maarten?
    • Waarom vind je dat?
Lees een aantal uitspraken over vrijheid voor.
Bekijk de uitspraken
  • Welke uitspraken omschrijven vrijheid goed? Waarom vind je dat?
Vrijheid is spijbelen omdat de zon schijnt!
  • Vragen over vrijheid
    • Kun je vrijheid voelen?
    • Hoe voelt vrijheid?
    • En waar voel je dat?
    • Moet je iets weten of kunnen om vrij te kunnen zijn?
    • Is de één meer vrij dan de ander?
    • Voelt vrijheid voor iedereen hetzelfde?
    • Hebben kinderen meer vrijheid dan volwassenen?
    • Wat is vrijheid?
  • Verdiepende vragen
    • Ben je vandaag al vrij geweest?
    • Kan je de ene dag meer vrij zijn dan de andere?
    • Hoe zou het zijn als er overal op de wereld vrijheid was? (Of als er nergens vrijheid was?)
    • Kan er ook teveel vrijheid zijn?
    • Is vrijheid altijd goed? Kun je voorbeelden geven wanneer vrijheid niet goed is?
    • En wanneer is vrijheid juist wel goed?
    • Weet je een moment dat je je echt vrij voelde?

Bespreek met elkaar na

  • Wat is vrijheid voor jou? Welke voorbeelden kun je hiervan geven?
  • Is er iets ontdekt over vrijheid? Zijn er nieuwe gedachten opgekomen?