Erfgoed doen

De Avondvierdaagse, een traditie! (groep 5-8)

  • Groep 5-8
  • Leerdoelen

    Leerlingen denken na over tradities en over de avondvierdaagse als traditie.

    Leerlingen maken tijdens het lopen van de avondvierdaagse kennis met het erfgoed in hun omgeving.

  • Voorbereiding

    Dit lesmateriaal bestaat uit een korte (historische) achtergrond van de (avond)vierdaagse. Hierbij horen een aantal opdrachten om vóór, tijdens en na de avondvierdaagse te doen. Dit materiaal is zowel in de klas als thuis te doen.

De Avondvierdaagse, een traditie

De Avondvierdaagse gaat weer van start op veel plekken in heel Nederland! Veel kinderen lopen mee met deze jaarlijkse traditie. Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? Liepen er altijd al kinderen mee? En wat zijn tradities eigenlijk?

Door samen bezig te zijn met het erfgoed en de tradities rondom de Avondvierdaagse krijgt het meewandelen nóg meer betekenis.

Verpleegkundigenen leerling-verpleegkundigen van het Diakonessenhuis (Bosboomstraat 1) te Utrecht, tijdens een etappe van de avondvierdaagse in Utrecht. Fotograaf: F. van den Ham,(Diakonessenhuis). Collectie: Het Utrechts Archief
  • Wat weten jullie al over de Avondvierdaagse?

    Wat weten jullie al over de Avondvierdaagse? Heb je al eens meegedaan?

    Schrijf met elkaar zo veel mogelijk woorden op waar je aan denkt bij de Avondvierdaagse.

  • Bespreek thuis

    Hebben jouw ouders of grootouders al eens meegedaan met de Avondvierdaagse? Of je buren of andere mensen in je omgeving?

    Vraag hen eens hoe zij het vonden om de Avondvierdaagse te lopen. Zijn er dingen hetzelfde of juist anders?

In de voetsporen van…

Militairen tijdens de vierdaagse van Nijmegen, 1933. Collectie: Het Utrechts Archief

Vierdaagse wandelmarsen

De Avondvierdaagse heeft een lange geschiedenis. Meer dan honderd jaar geleden, in 1909, werd er door de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (NBLO) een wandelmars van vier dagen georganiseerd. Hier deden toen nog geen kinderen aan mee, maar vooral militairen. Ze deden dit om hun conditie te verbeteren. Deze wandelmarsen begonnen eerst op verschillende plekken. In 1925 werd Nijmegen de vaste startplaats. De Nijmeegse Vierdaagse is nog steeds een groot en bekend evenement.

Heb jij weleens van de Nijmeegse Vierdaagse gehoord?
Knipsel uit Utrechts Volksblad, 22 juni 1940.

Avondvierdaagse


De eerste vierdaagse wandelingen vonden overdag plaats, maar in de jaren ’40 ontstond een vierdaagse die ’s avonds werd gelopen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het namelijk niet toegestaan om mee te doen met de landelijke vierdaagse. Om toch te kunnen wandelen werd op verschillende plekken in het land een vierdaagse voor in de avond georganiseerd. De Avondvierdaagse dus! Hierbij werd een kortere afstand gelopen. Door de kortere afstand was het voor meer mensen (dus ook kinderen!) mogelijk om mee te doen. Na de oorlog zijn de Avondvierdaagsen blijven bestaan en uitgegroeid tot een jaarlijkse traditie in veel steden en dorpen.

Van alle tijden…

Bekijk de 2 foto’s. De ene foto is in 1968 gemaakt, de ander in 2018. 50 jaar verschil dus!

Wat valt je op? Wat is er anders op de foto’s? En kun je ook dingen ontdekken die hetzelfde zijn? Bijvoorbeeld: wat voor kleren en schoenen hebben mensen aan? Welke spullen hebben ze bij zich?

Voor iedereen?

De vierdaagse was ooit vooral voor militairen. Langzaam maar zeker gingen er steeds meer burgers meedoen aan de vierdaagse, met het idee dat het wandelen goed zou zijn voor de gezondheid. Maar dit betekende niet dat iedereen zomaar mee mocht doen.

Bespreek de vragen hieronder. Wat denk jij?

  • Waar of niet waar? Vrouwen mochten altijd al meedoen met de vierdaagse

    niet waar

    Vrouwen mochten pas in 1932 officieel meelopen, maar ze mochten niet zo ver lopen als de mannen. En ze moesten een rok dragen.

    Toch deden er voor die tijd ook al vrouwen stiekem mee.

  • Waar of niet waar? Mensen in een rolstoel mogen pas sinds de jaren '90 meedoen aan de Nijmeegse vierdaagse.

    waar

    Mensen in een rolstoel mochten niet zomaar meedoen. Vanaf de jaren ’70 kwam hier steeds meer kritiek op. Maar pas in de jaren ’90 mochten mensen in een rolstoel meedoen aan de Nijmeegse Vierdaagse.

  • Wat vind jij? Is het belangrijk dat iedereen mee kan doen aan de (avond)vierdaagse?

Tradities veranderen met de tijd

De Avondvierdaagse bestaat dus al heel lang en wordt op heel veel plekken in Nederland georganiseerd. Het is voor veel mensen een traditie geworden.

Tradities zijn vaak immaterieel erfgoed. Dat is een levende vorm van erfgoed, zoals gewoonten, tradities en rituelen. Denk maar aan het vieren van Sinterklaas, het Suikerfeest of de musical van groep 8 als afscheidsritueel op school. Dat zijn allemaal tradities. Tradities zijn nooit in beton gegoten en veranderen met de tijd. Zo ook de Avondvierdaagse!

Vragen om met elkaar over na te denken

  • Wanneer is iets een traditie, denk je? En waarom hebben we tradities?

Bij de Avondvierdaagse horen tradities en gewoonten, denk aan welke kleding je draagt, welke liedjes je zingt, wat je eet/drinkt.

  • Welke dingen horen volgens jou bij de traditie van de Avondvierdaagse? Zou dat voor iedereen zo zijn?
  • Wat zou er hetzelfde zijn als 100 jaar geleden, wat is er nu anders? En wat zou er in de toekomst anders kunnen zijn?

Tradities veranderen mee met de tijd. Soms gaat dat onbewust, maar soms gebeurt dat omdat mensen ergens anders over zijn gaan denken. Bijvoorbeeld of er mensen in een rolstoel mee mogen doen met de vierdaagse.

  • Zijn er dingen bij de Avondvierdaagse waarvan het goed is dat ze veranderen? En welke dingen zouden niet mogen veranderen, vind jij?
  • Hoe zou het komen dat tradities veranderen? Kun je een voorbeeld noemen van een traditie(s) die is veranderd?

Kijken, praten, zingen…

Tijdens de Avondvierdaagse is naast het wandelen en de gezelligheid nog veel meer te doen, zien en ontdekken!

Hier vind je een aantal opdrachten die je kunt doen vóór, tijdens en na het lopen van de Avondvierdaagse. Dit kan in de klas of thuis en samen of alleen.

  • Er is een Avondvierdaagse-Bingo. Deze opdrachten neem je mee pad. Print de bingo uit. Let op: er is een algemene variant en eentje speciaal voor de Avondvierdaagse van Woudenberg.
  • Er is ook een Medaille met opdrachten. Je kunt de medaille uitknippen en omhangen tijdens het lopen. Of hang hem thuis op een mooie plek en doe de opdrachten na je wandeling!

 

  • Oude tradities

    Vraag volwassenen naar hun herinneringen van de Avondvierdaagse. Welke tradities waren er toen? Is dit nu erg veranderd?

  • Nieuwe tradities

    Verzin samen met je klas/familie/vrienden/etc. een eigen Avondvierdaagse traditie. Trek bijvoorbeeld allemaal dezelfde kleur sokken aan, bedenk een gek dansje of kies een andere snack voor de lange tocht.

  • Zingen

    Geen vierdaagse zonder liedjes! Muziek helpt met het ritme van het lopen, zorgt voor afleiding en het is ook leuk! Welke wandelliedjes ken jij?

    • Leer een liedje dat je nog niet kent. Misschien kent iemand anders wel een liedje. Of kijk bijvoorbeeld eens op deze website.
    • Kinderen voor Kinderen heeft ook liedjes over de Avondvierdaagse. Eentje uit 1991 en uit 2022. Wat zijn ze anders hè!
    • Je kunt natuurlijk ook zelf een nieuw liedje verzinnen. Iets met een beat waar je lekker op kunt lopen!
  • Kijken

    Kijk tijdens het wandelen goed om je heen. Wat zie je? Gebouwen of natuur? Wat hoor je, wat ruik je?

    • Zie en ervaar je andere dingen dan normaal? Wat valt je op?
    • Wat is het meest bijzondere dat je vandaag hebt gezien of ontdekt?
  • Maken

    De Avondvierdaagse zit er alweer bijna op. Wat vond je het leukst? Welke herinnering wil je nooit meer vergeten?

    Maak een tekening of schrijf een verhaal of gedicht over jouw avondvierdaagse.

Veel plezier met wandelen!