Onderwijs moet waarachtig zijn

IN GESPREK

Een gesprek over het belang van een teambrede visie en individuele ruimte in de praktijk.

Tekst: Hille Takken

Beeld: Martijn de Vries

Philip Reijns werkt al 40 jaar in het onderwijs. Eerst als docent, vervolgens als vakleerkracht muziek en intern begeleider op een experimentele, kunstzinnige basisschool. Later werd hij intern begeleider en  (adjunct)directeur op een traditionele basisschool en later op een montessorischool. Sinds 12 jaar is hij onderwijsinspecteur.

Douwe Bilder is een van de twee directeuren van De Regenboog in De Bilt. Toen hij startte bestond De Regenboog uit kleuterklassen en een groep 3. In tien jaar tijd groeide de school en klom hij op van bovenbouwcoördinator en ICT’er via plaatsvervangend directeur naar directeur.

Een sterke visie

Philip: ‘Kijk voor een geschiedenisles hoe je een fort kunt bouwen. Dan gaan de luikjes open bij kinderen. Zo’n aanpak vraagt bepaalde vaardigheden van leerkrachten. Praten jullie daarover?’

Douwe: ‘Zeker! Zoiets vraagt eerst een gedeelde missie en visie. Wij werken vanuit het waarom, zoals marketeer Simon Sinek aanbeveelt: eerst waarom we doen wat we doen en daarna pas hoe en wat.’

Philip: ‘Dàt is de weg naar succes. Te vaak zien we een focus op de praktische invulling van lessen. Leerkrachten moeten de visie van de school integreren in hun aanpak, het moet geen losstaand trucje zijn.’

Douwe: ‘Leerkrachten ervaren vooral werkdruk als ze niet begrijpen hoe hun taken samenhangen.’

Philip: ‘Soms helpen we zwakke scholen een sterke visie op te tuigen. Een jaar later zeggen leerkrachten opgelucht: “Het is niet erg dat we nu harder werken, want we snappen nu beter wat we doen en waarom.”’

Douwe: ‘Een hiërarchisch managementmodel vertaalt zich terug in de klas. Geef als leidinggevende het goede voorbeeld. De inbreng van leerkrachten is essentieel, zoals ook de inbreng van kinderen waardevol is. Onderwijs dat gedreven wordt door waarden draagt bij aan een goed pedagogisch klimaat. Anti-pest protocollen niet persé.’

Philip: ‘Zorg voor een gedeelde visie in het team, zodat leerkrachten kunnen inspringen op wat er leeft.’

Eigenaarschap

Douwe: ‘Ik deel mijn kennis en creëer ook structuren waarin leerkrachten van elkaar leren. Gedeeld leiderschap en eigenaarschap zijn belangrijk. Voelen alle teamleden zich verantwoordelijk voor onze aanpak?’

Philip: ‘Een goede sfeer creëer je niet met methodes. Wel met bijvoorbeeld samenzang. Na zo’n uurtje letten ze beter op bij spelling.’

Douwe: ‘Maar afwijken van methodes vraagt moed. We geloven in zelfstandig werken maar maken ook gebruik van het directe instructiemodel. Voor de zaakvakken houden leerkrachten daaraan vast. Daarbuiten halen we uit bronnenboeken wat we kunnen gebruiken. In onze schoolvisie gaan we uit van drie pijlers: hart, hoofd en handen. Bij zangles kun je die mooi combineren.’

Philip: ‘Het gaat erom dat je kinderen aan het denken zet en niet alleen antwoorden laat herhalen.’

Feedback staat centraal

Douwe: ‘Niet alles wat kinderen leren, is uit te drukken in cijfers.’

Philip: ‘Daarmee zou je kinderen te kort doen.’

Douwe: ‘We werken gericht aan de kerndoelen, maar liever creëren we een rijke leeromgeving. Voor de kerstviering hebben we in de kerk uitgepakt met een multimediale musical met een live orkest en rappers.’

Philip: ‘Hebben jullie portfolio’s?’

Douwe: ‘Nog niet. Ik zou graag digitale portfolio’s willen waar ouders ook toegang toe hebben.’

Philip: ‘Of maak vorderingen zichtbaar in presentaties. En reflecteer.’

Douwe: ‘Feedback staat centraal. Ken je dat filmpje over de kracht van feedback, waarin kinderen een bijna wetenschappelijke tekening van een vlinder maken?’

Philip: ‘Weeg je woorden. Niet alles is per definitie fantastisch. High fives werken averechts. Je moet waarachtig zijn.’