Stapjes naar duurzaamheid

ACHTERGROND

Een duurzame school is een school waar leerlingen en leerkrachten zorgen voor zichzelf, de ander en de wereld om hen heen. Elke school is al duurzaam, het kan altijd nog beter. Weten hoe? Betrek je hart, informeer je hoofd en help je handen door duurzaam te dromen, te denken en te doen. Met kleine ingrepen kan een schoolgebouw en de leefomgeving van een school enorm verbeteren. En elk stapje loont.

Tekst: Hanna van der Veen & Mirjam de Heer
Beeld: Aart-Jan Venema

Een school duurzamer maken doe je niet alleen, dat doe je samen. Leerlingen, de grootste bevolkingsgroep van de school, zijn de motor van het proces. Om scholen te helpen duurzamer te worden heeft de Stichting ECO-schools een zevenstappenplan opgesteld. Ook voor scholen die geen ECO-school willen worden heeft dit stappenplan waarde, vooral als je de stappen verbindt met cultuureducatie.

De eerste stap is een intentieverklaring. Dit is een manifest waarin leerlingen zeggen wat het voor hen betekent om te kunnen zorgen voor zichzelf, de ander en de wereld om hen heen. In de rubriek ‘3x filosoferen’ vind je tips hoe je leerlingen kunt helpen om een manifest te schrijven. Het fijne aan een manifest is dat het kort en krachtig is. Je zou het bij wijze van spreken als spreuk op een tegeltje kunnen schilderen en op een wand in de school kunnen ophangen. Zo’n wand is een bron van ideeën om je school duurzamer te maken.

De tweede stap is een eco-team. Dat is een groep leerlingen en leerkrachten die ervoor willen gaan om de manifesten werkelijkheid te laten worden. De groep komt regelmatig bij elkaar om acties te bedenken en uit te voeren. Geef dit eco-team een gezicht in de school. Het helpt als zij zich voorstellen in de klassen, als zij bereikbaar zijn en laten zien wat ze doen. Geef hen een prikbord of een plek in de schoolkrant. Laat hen schrijven, verbeelden en presenteren waar ze voor staan, wat ze doen en wat het resultaat is.

De derde stap is een eco-scan. Met een eco-scan breng je in kaart hoe de school scoort op tien gebieden: afval & grondstoffen, communicatie, energie, gebouw & omgeving, gezondheid & hygiëne, groen, mobiliteit, veiligheid & burgerschap, voeding en water. Op basis van deze scan kiest het ECO-team voor een of meer focusgebieden. Het zijn mooie thema’s om in de lessen cultuureducatie op aan te haken. Laat leerlingen de auto van de toekomst ontwerpen, een waterschilderij maken of een groenmonster maken. Zorg voor een paar vitrines en de thema’s worden zichtbaar in de school.

De vierde stap is actie. Het ECO-team bedenkt met welke concrete acties zij in de focusgebieden verbetering aan gaan brengen. Vaak zijn er een aantal quick wins die weinig energie kosten. Kies uit de grotere ideeën. Liever één knallende grote actie dan tien kleine. Betrek bij je acties de culturele omgeving van de school. Nodig een theatermaker uit voor een spetterende aftrap. Zoek een filmmaker die de actie vast wil leggen. Nodig een expert uit om in de klassen te vertellen over de plasticsoep. Het maakt acties zichtbaar en haalt nieuwe energie en expertise in de school.

• Inspiratie nodig voor je actie?

  • groengelinkt.nl
  • nmcx.nl/scholen
  • morgenlandfilm.nl
  • groenekapstok.nl
  • duurzameontdekbus.nl

De vijfde stap is evaluatie. Kijk na elk actie wat het opleverde. Wordt er minder water gebruikt? Wordt het papierafval gesorteerd? Komen er meer kinderen op de fiets? Wat is er goed gegaan en wat kon beter? Vier je successen. Die geven niet alleen jezelf, maar ook anderen energie! Presenteer de resultaten voor de hele school, hang een poster op of maak een filmpje voor in de klas en op de ouderavond. Laat zien dat je meters maakt!

De zesde stap is verankering. Wie duurzamer gaat dromen, denken en handelen verandert dingen. Deze verandering wil je vasthouden. Dit verankeren doe je in een ECO-code. De ECO-code kan een lied zijn, een muurschildering, een filmpje, een gedicht of een slogan. Ergens op school is deze ECO-code te zien. Dat kan zijn in de klas als screensaver voor het digibord, met plakletters op de deur of als boekenlegger voor alle kinderen.

En de zevende stap tenslotte is doorgaan. Bedenk nieuwe plannen: een bezoek aan de biologische fruitteler, een moestuintje waar kinderen zelf groente en fruit kunnen zaaien en oogsten, een kledingruilbeurs op het schoolplein. Ververs je ECO-team en geef ruimte aan nieuwe creativiteit en ideeën.

• Meer lezen over duurzaam onderwijs?

  • Kris van Branden, ‘Onderwijs voor de 21^e eeuw’ Een boek over de balans tussen de energie die iets kost en dat wat het oplevert – voor je schoolgebouw, voor je leerlingen en voor jezelf als leerkracht. Dat is duurzaam onderwijs.
  • Duurzamepabo.nl
  • Lerenvoormorgen.nl
  • Energieeducatie.nl