De legofication van plastic

ESSAY

Aan legoblokjes hechten we waarde. We bewaren ze jarenlang op zolder voor onze kleinkinderen. Als we met alle plastic zo omgaan als met lego dan was er geen plasticsoepprobleem.” Erik van Sebille, oceanograaf aan de Universiteit van Utrecht, wil kinderen leren dat plastic emotionele waarde heeft.

Tekst: Mirjam de Heer

“Vroeger wilde ik weerman worden. Daarom koos ik binnen mijn studie natuurkunde voor de specialisatie meteorologie en oceanografie. Maar toen ik voor mijn studie zes weken midden op de Atlantische oceaan onderzoek deed, raakte ik in de ban van de oceaan. Als je vanuit een vliegtuig naar de oceaan kijkt dan zie je een statische watervlakte. Maar als je vanuit een boot kijkt zie je golven, leven, een langzaam bewegende andere wereld.

De plasticsoep kwam tien jaar geleden op mijn pad toen ik onderzoek deed naar oceaanstromen in Australië. Ik onderzocht de boeien die wetenschappers op zee hadden uitgezet en vroeg me af waarom ze steeds naar het midden van de oceaan afweken. Ik koppelde dit onderzoek aan de toen nog niet zo heel bekende plasticsoep. Als we snappen waarom de boeien samenkomen kunnen we snappen waarom de plasticsoep zich in de oceaan ophoopt.

Nog tijdens mijn onderzoek werd ik gemaild door Klokhuis. Zij wilden met een televisieploeg naar Australië komen om een documentaire met mij te maken over de plasticsoep. Dat was het moment dat ik begreep dat ik onderzoek doe naar iets dat mensen raakt. Nu zijn er honderden wetenschappers bezig met het probleem. Ik was een van de eersten.

Music by Oceans

Klokhuis was voor mij een kans om buiten de wetenschap mijn verhaal te vertellen. Wetenschap is belangrijk voor een maatschappij. En ik wil geen kans voorbij laten gaan om mensen wetenschap te laten ervaren. Kunstenaars zijn daarin voor mij een vanzelfsprekende partner. Samen met componist Stef Veldhuis hebben we van de bewegingen van de boeien over de oceaan muziekcomposities gemaakt: Music by Oceans.

Als oceanograaf zoek ik patronen in de paden die drijvende boeien afleggen door de oceaan. Dat ziet eruit als spaghetti op een kaart. Daar kan niemand verder iets mee. Maar een componist analyseert de gegevens op een hele andere manier. Dat biedt niet alleen mijzelf een heel nieuwe blik, maar spreekt ook mensen buiten de wetenschap aan. Bovendien: kunstenaars en wetenschappers hanteren een zelfde vorm van werken. Beiden doorlopen een creatief proces en weten vooraf niet wat hun werk gaat opleveren.

uu.nl/plasticsoep

Ik merk dat de plasticsoep een probleem is dat onder kinderen leeft. Regelmatig bellen kinderen mij met vragen. Toen Aike Vonk, een studente, zich bij mij meldde met het idee om een website te maken voor kinderen heb ik dat met beide handen aangegrepen. Zij bleek niet alleen een goede schrijfster, maar ook een fantastische illustrator. Op basis van de vragen die kinderen mij stelden hebben we alle informatie die wij hebben over de plasticsoep toegankelijk gemaakt. Ook organiseert de universiteit U-talentdagen waarop leerlingen informatie krijgen over de plasticsoep, leuke proefjes doen en zelf oplossingen bedenken.

De waarde van afval

Maar wat kun je als basisschoolleerkracht bijdragen? Begin bij de school, de volle prullenbak op het schoolplein, de spullen die je gebruikt in de klas. Bekijk met de kinderen wat er wordt weggegooid. Kun je plastic een meer permanente functie geven? Heb je dat broodzakje wel nodig? Is een broodbakje met een eigen sticker erop niet veel leuker en daardoor waardevoller? Of verzamel afval en maak er eens iets moois van. Kijk wat je kunt legoficeren. Daar ligt de sleutel om het probleem van de plasticsoep op te lossen.”