Elke dag spannend onderwijs

ESSAY

Over tachtig jaar bestaat zestig tot tachtig procent van de banen die er nu zijn niet meer. Ons huidige onderwijssysteem in stand houden zou dan ook getuigen van grote bestuurlijke onbekwaamheid, vindt futurist en trendwatcher Richard van Hooijdonk. Hij pleit voor vernieuwing. En snel ook!

Tekst: Mirjam de Heer
Beeld: Mireille Schaap

“Als je blijft doen wat je deed, dan krijg je wat je had. En wat wij hebben is niet wat we in de toekomst nodig hebben. De komende 20 jaar moeten we de nieuwe Mark Zuckerberg, de nieuwe Elon Musk opleiden. We hebben specialisten nodig. Mensen met een enorm talent en een grote verbeeldingskracht, wereldvernieuwers die naar de hemel reiken. In het huidige klassikale onderwijssysteem waarin ieder kind hetzelfde onderwijs krijgt en op elk vak een voldoende moet scoren, krijgen dit soort talenten niet de kans om zich te ontwikkelen. We moeten in beweging komen.” Maar hoe dan? Richard van Hooijdonk geeft drie tips.

Stel vaardigheden centraal

“Vroeger was het recept voor succes: leer een vak, werk hard en volg instructies op. De huidige generatie kinderen moet probleemoplossend kunnen werken, mediawijs zijn, kunnen samenwerken, kunnen programmeren, kritisch kunnen denken, aanpassingsvermogen hebben, innovatief en onderzoekend zijn én creativiteit bezitten. Deze 21^e-eeuwse vaardigheden leer je alleen als het onderwijs je erin traint.

Het internet maakt kennis vergaren toegankelijk voor iedereen. Op elke plek, op elk moment kan elk kind permanent beschikken over kennis, ervaringen van anderen lezen en ideeën uitwisselen. Maar de 21^e-eeuwse vaardigheden leer je alleen als het onderwijs je stimuleert je denkkracht op te rekken, je sociaal bewuster maakt en je aanpassingsvermogen aanscherpt. En dat betekent: geen klassikaal leersysteem waar kennisoverdracht centraal staat, maar een persoonlijk lesprogramma afgestemd op de behoeften van elk individueel kind.”

Stel vaardigheden centraal

“Vroeger was het recept voor succes: leer een vak, werk hard en volg instructies op. De huidige generatie kinderen moet probleemoplossend kunnen werken, mediawijs zijn, kunnen samenwerken, kunnen programmeren, kritisch kunnen denken, aanpassingsvermogen hebben, innovatief en onderzoekend zijn én creativiteit bezitten. Deze 21^e-eeuwse vaardigheden leer je alleen als het onderwijs je erin traint.

Het internet maakt kennis vergaren toegankelijk voor iedereen. Op elke plek, op elk moment kan elk kind permanent beschikken over kennis, ervaringen van anderen lezen en ideeën uitwisselen. Maar de 21^e-eeuwse vaardigheden leer je alleen als het onderwijs je stimuleert je denkkracht op te rekken, je sociaal bewuster maakt en je aanpassingsvermogen aanscherpt. En dat betekent: geen klassikaal leersysteem waar kennisoverdracht centraal staat, maar een persoonlijk lesprogramma afgestemd op de behoeften van elk individueel kind.”

Gebruik ‘tech’

“Computers, kunstmatige intelligentie en leeralgoritmen kunnen dit persoonlijke leerproces voor zowel leerling als leerkracht mogelijk maken. Technologie haalt de werkdruk weg bij de leerkrachten. Leerlingen krijgen van het programma directe feedback en weten daardoor precies waar ze nog extra op moeten oefenen.

Bovendien stelt technologie leerkrachten in staat coach te worden in plaats van docent. De leerkracht is er om talenten spotten en om ervoor te zorgen dat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door bijvoorbeeld kinderen van alle leeftijden met hetzelfde talent bij elkaar te zetten. Door samen te werken stimuleren zij elkaar en neemt hun ontwikkeling een grote vlucht. Zet een specialist, een student, een kunstenaar of een jonge ondernemer aan het hoofd van zo’n groep en je hebt een echte denktank die borrelt en bruist van de ideeën.”

Maak de school onderdeel van de maatschappij

“Zorg dat de school niet los staat van de samenleving maar daar integraal onderdeel van uitmaakt. Zoek naar samenwerkingsprojecten. Steeds meer bedrijven, wetenschappers, maatschappelijke discussiegroepen en kunstenaars zoeken deze verbinding met kinderen. En kinderen leren veel van het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten of het bedenken van oplossingen voor maatschappelijke problemen. Ook schoolbeleid zou je samen met jonge mensen moeten maken.

In 2014 verscheen er een rapport over hoe kinderen het huidige onderwijs beleven. Driekwart vond school ‘saai’ en ‘suf’. Weinigen luisterden naar hun alarmkreet. We zijn vier jaar verder en 95% van de scholen is les blijven geven zoals ze dat altijd al deden. Slechts een handjevol vernieuwers is aan het experimenteren geslagen. Maar kinderen hebben behoefte aan deze experimenten. Leg hen uit wat het onderwerp is en laat hen zelf uitzoeken wat ze ermee kunnen. Kauw de kennis niet voor, maar vraag hen na twee weken terug te geven wat ze zelfstandig ontdekt hebben en voer daar de discussie over. Spelenderwijs leren ze analyseren, interpreteren en presenteren.”

Iedere dag spannend onderwijs

Hulde voor de provincie Limburg die in Maastricht een basisschool laat meedoen aan een ‘Smart city’ project. Daar is een campus ingericht waar scholen, bedrijven en onderzoeksinstituten samenwerken om getalenteerde kinderen mee te nemen in de ontwikkeling van ‘virtual reality’. Applaus voor een basisschoolleerkracht in Rotterdam, die met zijn leerlingen een nieuwe aarde ontwierp, waar we in de toekomst duurzaam kunnen wonen en werken. Respect voor de school in Utrecht waar leerlingen met ouders en de leerkracht zelf een korte speel- en animatiefilm schreven en produceerden. Complimenten voor de school in Zeist waar kinderen in het kader van de aardrijkskundeles de stad van de toekomst ontwierpen in de vorm van een maquette. Ben jij de leerkracht die het initiatief neemt? Je leerlingen zijn er klaar voor. Iedere dag spannend onderwijs. Dat wil toch iedereen?