Denkers en doeners

IN GESPREK

Tekst: Trea Scholten
Beeld: Wiebke Wilting

Wilma de Boer-Leijsma is statenlid voor de PvdA in de provincie Utrecht. Had tot voor kort o.a. cultuur en erfgoed in haar portefeuille. Elizabeth Bronkhorst is directeur van de christelijke basisschool De Brug in IJsselstein. De school is ook een vreedzame school.

Cultuureducatie leert leerlingen om samen te werken. Ze krijgen gaandeweg het creatieve proces inzichten, nieuwe ideeën en leren te reflecteren. Het draagt bij aan een inclusievere samenleving. Leerlingen worden creatieve denkers én doeners die later een actieve bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij.

Elizabeth: “Weet je wat ik zo fijn vind van cultuureducatie? Dat je dichtbij begint. Natuurlijk, het is geweldig om naar een museum in een grote stad te gaan. Ik was een jaar of tien toen ik met mijn vader naar het Rijksmuseum ging. Een ervaring die mij altijd bij zal blijven. Niet elke leerling krijgt van huis uit de kans om dit te doen. Maar we kunnen wel alle leerlingen de ervaring en rijkdom van kunst en cultuur meegeven.”

Wilma: “Zeker in een provincie als Utrecht, waar we al meer dan 2000 jaar cultuurhistorie hebben!”

Elizabeth: “De omgeving van IJsselstein biedt genoeg uitdagingen. Er is hier een theater, een kasteeltoren en een molen.”

Wilma: “Cultuureducatie is ontzettend belangrijk. Daarom investeert de provincie hier ook fors in. Voor de basisscholen doen we dat via de programma’s van Kunst Centraal. Voor het (v)mbo willen we nu ook meer gaan investeren. Het is onze verantwoordelijkheid om inwoners te helpen zich te ontwikkelen. En kunst en cultuur zijn daarbij essentieel. Kennismaken met én zelf kunst maken leert je reflecteren en innoveren. Je ontwikkelt nieuwe strategieën en leert omgaan met andere meningen en culturen. Daardoor kun je in gesprek gaan en leer je om verbindingen te leggen. Ook met degenen die je anders niet zo snel zou ontmoeten.”

Kansengelijkheid

Elizabeth: “Door al op school te starten, kun je de kansengelijkheid groter maken. En kun je al heel vroeg bijdragen aan een inclusievere samenleving. We zijn een christelijke school en vieren Pasen. Dit jaar wilden we een paasontbijt houden. Maar Pasen valt tijdens de Ramadan. We kozen ervoor om het ontbijt dit jaar niet te doen. Uit respect voor de bovenbouwleerlingen die meedoen met het vasten tijdens Ramadan. Het is mooi om te ontdekken dat hierdoor gesprekken ontstaan tussen ouders en leerlingen. Je hoeft geen Ramadan of Pasen te vieren, maar door ruimte te geven om te luisteren naar elkaars standpunten ontstaat er respect voor elkaar en groeit de verbinding met elkaar.”

Wilma: “Het is goed dat het onderwijs aandacht besteedt aan culturen en opvattingen die misschien niet de jouwe zijn. Kunst kan ook een goede toevoeging zijn om met elkaar het gesprek aan te gaan. Net zoals een theaterstuk heel goed een ingang kan zijn om sociaal maatschappelijke thema’s op een andere manier te belichten. Het geeft leerlingen handvatten om meningen te horen, zelf een mening te vormen en om uiteindelijk te onderzoeken waar de verbinding ligt. Want, we moeten het met elkaar doen.”

Elizabeth: “Dat klopt. En je kunt bij kleuters beginnen. Door bijvoorbeeld een prentenboek voor te lezen en daarna vragen te stellen. We hebben onlangs met groep 3 en 4 filosofielessen gehad. Het was heerlijk om te ontdekken wat er allemaal omgaat in de hoofden van kinderen. Meningen vormen en dingen eigen maken gaat niet rechttoe rechtaan, maar juist de kronkels die gemaakt worden, maken het interessant.”

Een andere manier van kijken

Wilma: “Creativiteit is een andere manier van kijken naar de wereld en de dagelijkse dingen. Het maakt nieuwsgierig. Dat maakt dat cultuureducatie ook zo belangrijk is als het om burgerschap gaat. En om de maatschappelijke vraagstukken die er liggen. Want het gaat er ook om dat je leert om samen te leven en te werken. Door samen kunst te maken of een culturele activiteit te ondergaan leer je dat andere meningen en gewoonten er mogen zijn.”

Elizabeth: “Dankzij cultuureducatie kunnen leerlingen langzaam en op een veilige manier ontdekken waar hun krachten liggen en welke talenten ze verder willen ontwikkelen. Het is mooi om dat proces met elkaar te doen. Zodat leerlingen ook elkaars talenten kunnen ondersteunen.”

Wilma: “Zeker, en dat ze dit ook inderdaad samen doen. De mens is geen solitair wezen en door al in een vroeg stadium samen te werken, kun je straks in de volle breedte meedoen in de samenleving. Want meedoen zorgt ervoor dat mensen zich over het algemeen gelukkiger voelen. Meedoen kan op elk niveau en in je eigen tempo. De een zal heel actief het bestuursleven ingaan. De ander helpt de buurvrouw als dat nodig is. Weer een derde bedenkt strategische oplossingen voor een maatschappelijk probleem. En het is allemaal even belangrijk.”

Creatieve denkers en doeners

Elizabeth: “Het gaat om creatieve denkers en doeners. Beide heb je nodig en cultuureducatie geeft beide de ruimte. Dat is zo prachtig. De een zal iets maken, de ander denkt na over hoe de uitvoering of het resultaat eruit moet komen te zien en wat daarvoor nodig is. Weer een ander zal voor de aankleding of materialen zorgen.”

Wilma: “De samenwerking tussen die denkers en doeners zorgt voor het beste resultaat. Een architect kan niet zonder de timmerman. En andersom. Juist in een tijd van polarisatie is het goed dat we naar elkaar leren luisteren. Culturele basisvaardigheden dragen bij aan openstaan voor andere ideeën, omgaan met veranderingen en laten de kracht van samenwerken ervaren.”

Elizabeth: “Het zou fantastisch zijn als we leerlingen een rugzak vol kennis en culturele vaardigheden mee kunnen geven om de wereld in volle breedte tegemoet te stappen.”

Wilma: “Zodat elk kind dankzij de kennismakingen met én het zelf beoefenen van kunst een evenwichtig en gelukkig persoon met eigenwaarde wordt.”