Blijf vooral tekenen!

ESSAY

Mylo Freeman houdt van tekenen. Tekenen geeft haar energie! Ze is er als kind mee begonnen en nooit meer opgehouden. Maar pas toen ze zelf een kind kreeg besloot ze: “Ik ga prentenboeken maken.” In dit essay geeft ze een inkijkje in haar tekenkamer. Hoe laat zij haar creativiteit stromen?

Tekst: Mirjam de Heer
Illustraties: Anna van Dooren

“Een boek begint bij mij met een idee. Mijn hoofd zit altijd vol met ideeën. Er zijn er waar helemaal niets mee gebeurt. Maar soms voer je dan een gesprek met iemand of loop je door een museum, zie je iets op straat en dan gebeurt er iets met een van die ideeën. Ineens zie je hoe je idee een verhaal kan worden. Dan schrijf ik ze op in een schriftje.

Zo loop ik al lang met het idee rond om iets te doen met Rembrandt. Ik woon vlak bij het Rembrandthuis. Hij liep rond in mijn buurt! Daar wilde ik iets mee. Toen zag ik eerst het schilderij met ‘Twee Afrikaanse mannen’ in het Mauritshuis. En later kwam ik ook nog een artikel tegen in de krant van Marc Ponte over de tijd van Rembrandt. Daarin stond dat er toen veel zwarte families in deze buurt woonden. Deze families stamden af van vrijgemaakte slaven. Zeelieden uit Amsterdam trouwden met de vrouwen uit deze families. Ineens vond ik daarmee een puzzelstukje om mijn idee over Rembrandt uit te werken tot een verhaal.

In stukjes en beetjes

Mijn verhalen ontstaan in stukjes en beetjes. Ik lees, ik kijk en doe beeldend onderzoek door bijvoorbeeld te kijken hoe andere illustratoren het onderwerp hebben vormgegeven. Pas als ik een begin en einde heb van een verhaal begin ik met tekenen. Zonder begin en einde raak ik vast. Ik heb het nodig om het gevoel te hebben dat ik weet waar ik aan begin. Een van mijn eerste tekeningen is de omslag. Eigenlijk is zo’n omslag een soort samenvatting van het verhaal. De omslag maken geeft me meer grip op het geheel.

Een verhaal is een soort puzzel. En net als een puzzel is het de uitdaging om het compleet te krijgen. Als ik het begin en einde weet dan heb ik de rand van de puzzel. Daarna moet ik alle stukjes erin op hun plaats zien te krijgen. Ik ben een beelddenker, dus ik doe dat niet in tekst, maar in beeld. Ik zie al puzzelend de beelden voor me op hun plek vallen. Als de puzzel compleet is dan vertel ik het verhaal aan mijn gezin. Of aan mijn vrienden. En ik kijk goed naar hun ogen, want in hun ogen kan ik precies zien of ze er enthousiast van worden of eigenlijk helemaal nog niet zo goed begrijpen wat ik hen vertel.

Chaos

Ik werk altijd aan een heel aantal projecten tegelijkertijd. Nu bijvoorbeeld ben ik bezig met een boek over ‘Dames en kapsels’, ik onderzoek de rol van de zwarte vrouw in de mode én ik denk na over mijn komende boeken. Daar tussendoor stofzuig ik de trap en doe de was. Het is chaos, maar voor mij werkt het prima. Doordat ik me niet focus op één ding houd ik meer frisheid en scherpte. Ik ben er gewoon niet zo goed in om steeds bezig te zijn met hetzelfde. Een tekening maak ik ook niet in één dag af. Ik werk aan drie tekeningen tegelijkertijd en bouw ze op in laagjes. Steeds leg ik ze weg, kijk ernaar en voeg er iets aan toe.

Voor de zwarte vrouwen in de mode heb ik hele grote aquarelpapieren besteld en grote kwasten. Ik maak proeven waarin ik ecoline combineer met acryl. Hoe ziet dat eruit? Ik probeer ook allerlei beelden uit. Ik zet de vrouwenfiguren in allerlei houdingen. Van elke drie tekeningen mislukt er één. Dat is niet erg, dat is onderzoek doen. Ik vind het heel bevrijdend om gewoon maar van alles te proberen. Voor het verhaal over Rembrandt ga ik schetsen maken van het schilderij van ‘De twee Afrikaanse mannen’ en pas het aan aan mijn eigen stijl. Ook ga ik naar het stadsarchief om een beeld te krijgen van hoe Amsterdam er in Rembrandts tijd uit zag. Dat hoort ook bij onderzoek doen.

Een duwtje

En als ik mijn hoofdfiguren, techniek en stijl gevonden heb en alle informatie die ik nodig heb voor mijn verhaal dan begin ik aan mijn boek. Ik schets eerst alle prenten. Niet heel uitgebreid, maar wel precies genoeg om te weten wat er op elk plaatje moet gebeuren. En dan begin ik aan de tekeningen. Ik maak ze niet precies in de volgorde van het boek. Ik doe eerst de makkelijkste, die waarvan ik denk: “Daar heb ik zin in, want ik weet zeker dat die gaat lukken.” En als ik die gemaakt heb, dan heb ik vertrouwen gekregen en kan ook de lastiger tekeningen aan. Zo geef je jezelf een duwtje.

Als ik klaar ben met alle tekeningen dan leg ik alles nog een tijdje weg. Ik breng het nooit meteen naar de uitgever. Ik wil zeker weten dat ik er zelf ook na een paar dagen nog tevreden over ben. Pas als dat het geval is laat ik het aan anderen zien. Want dat is toch altijd weer spannend. Je hebt er zo lang aan gewerkt. Je wilt zo graag dat anderen het waarderen, er net zoveel energie van krijgen als jij. Die kwetsbaarheid is echt onderdeel van creativiteit. En dat maakt dit werk ook heel bijzonder.

Plezier

En dan komt het leukste deel: naar de scholen gaan en in contact komen met de kinderen. Ik vind kleuters en peuters de leukste mensen die er zijn. Ik kijk en luister altijd heel goed wat ze oppikken van mijn verhalen en hoe ze reageren. Ik ga ook altijd met hen samen iets maken en dat is echt geweldig. Het plezier dat ze tonen als ze zien hoe er in hun klas uit niets een tekening ontstaat. Je komt met een boek en dat voorlezen vinden ze leuk. Maar van het maken, daar genieten ze echt van!

Ik zie dat er in het onderwijs nog steeds vaak gehamerd wordt op kleuren binnen de lijntjes. Maar tekenen gaat niet over prestaties leveren. Tekenen, dat kan iedereen. Het gaat er namelijk helemaal niet om of het lijkt of het de juiste lijntjes heeft. Tekenen gaat over plezier. En als het daar niet om gaat, dan haken veel kinderen af. In iedere klas zit wel een kind dat dit plezier nog niet verloren heeft. Een kind waarvan je denkt: wow! Die tekent vanuit vertrouwen en plezier. Ik gun dat ieder kind. Daarom wil ik graag tegen alle leerkrachten en kinderen zeggen: “blijf vooral tekenen!”, want als er iets is dat je energie geeft dan is het iets creëren uit het niets.”