Terugblik Visible Thinking in the Museum

voortgezet onderwijs

Samen anders kijken. Een museumbezoeker kijkt gemiddeld een halve minuut naar een kunstwerk. Maar met VTM kijk je al gauw veel langer en geconcentreerder…

“Kijk een minuut naar de onderstaande afbeelding.” Daarna stelt workshopleider Dorien, adviseur bij Landschap Erfgoed Utrecht, de vraag: “Wat zie je allemaal?” Via de chat komen de antwoorden als een salvo binnen: “brieven, een berg, een schelp, rijstvelden, Chinese tekens…”

See-Think-Wonder

De See-Think-Wonder routine bestaat uit drie vragen. De volgende vraag is: Wat denk je erbij? De antwoorden volgen weer in rap tempo: brr, koud, het stormt, de brieven waaien weg, alles is rood, wit en blauw. De laatste vraag is: Wat vraag je je af? Ofwel: Wat wil je weten? En daar komen de antwoorden weer: Wat doen de mannetjes? Wat staat er in de brieven? Wat betekenen die Chinese tekens?

Visible Thinking in the Museum

Dit is een van de routines van Visible Thinking in the Museum. VTM kent 22 ‘routines’, kijk- en denkstrategieën, die je flexibel kunt inzetten bij het kijken naar kunst, (erfgoed) voorwerpen of foto’s. Deze methode maakt nieuwsgierig, het bevordert aandachtig kijken en maakt het denkproces zichtbaar. En iedereen kan er aan meedoen!

Januaristorm

Terug naar het Japanse kunstwerk. Omdat onze interesse gewekt is, komt de informatie die Dorien daarna geeft goed binnen. Ze vertelt dat ze voor dit werk van de Japanner Katsushika Hokusai (1760-1849) heeft gekozen omdat het een echte winterse voorstelling is, januaristorm. Ze beschrijft de voorstelling nogmaals heel precies. En vertelt bijvoorbeeld dat Hokusai als 70 jarige wereldberoemd werd met een serie van 36 houtsnedes van Mount Fuji. Daarmee inspireerde hij kunstenaars in het westen, zoals Vincent van Gogh.

“Samen zie je meer”

Aan de hand van een bijzondere foto uit reeks ‘What’s going on in this picture’ uit de New York Times oefenen we nog drie routines. Bij de 5×2 wordt gevraagd om vijf dingen op te noemen die je ziet. Die worden uitgewisseld en vervolgens wordt de vraag opnieuw gesteld. Je gaat steeds meer inzoomen en details zien. Bij Step Inside verplaats je je in een van de personen op de foto. Wat zegt de man in het water? Wat denkt de man op de motor? Voor Headline verzinnen we een krantenkop bij de foto. Zoals deze: Sluiting van zwembaden i.v.m. corona zorgt voor creatieve oplossingen! Iedereen wil weten wat er werkelijk aan de hand is op de foto. En inderdaad, er wordt in Venezuela aan de waterleiding gewerkt.

Rol gespreksleider

Het is als gespreksleider belangrijk om niet te sturen; alle informatie komt vanuit de groep. Je eigen ideeën en mening laat je zoveel mogelijk achterwege. De open vragen die je stelt stimuleren de leerlingen om nauwkeurig te observeren, te formuleren en te onderbouwen wat ze zien. Je vat steeds samen wat er gezegd wordt en neutraliseert de informatie. In plaats van ‘de vrouw is’ zeg je ‘jij denkt dat de vrouw …’. Neem de tijd om te observeren. Hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet, hoe meer betrokken je raakt.

In de klas

De docenten zijn enthousiast en willen aan de slag met VTM in de klas. De routines worden gezien als een activerende werkvorm. “Je gaat beter kijken, je krijgt andere invalshoeken.” Het vraagt niet veel tijd en kan goed tussen de (online) lessen door. Het zal vast even wennen zijn, ook voor de leerlingen. Maar als je het vaker doet ontstaat er vanzelf routine.

Meer info

VTM is ontwikkeld door Claire Brown: www.thinkingmuseum.com

Op 14 januari organiseerde Kunst Centraal samen met Landschap Erfgoed Utrecht een online workshop VTM voor docenten uit het voortgezet onderwijs. Wil je ook deelnemen aan een workshop van Kunst Centraal? Check dan de agenda!