Terugblik: de waarde van kunsteducatie in tijden van polarisatie
Het prachtige Eemklooster in Amersfoort is op woensdag 13 november het decor van de bijeenkomst ‘Kunst in tijden van polarisatie’, georganiseerd door Kunst Centraal, NEOS Cultuuronderwijs en Cultuur & School Utrecht. Een hot topic, want de samenleving lijkt steeds meer verdeeld te raken. We verkennen daarom met een gemêleerd gezelschap hoe kunsteducatie kan helpen om jongeren genuanceerd in gesprek te laten gaan over complexe onderwerpen en taboes.
Om 13:30 uur betreden de eerste bezoekers het voormalige Onze Lieve Vrouwe ter Eemklooster, een plek met een rijke spirituele geschiedenis en indrukwekkende architectuur. In De Kapel moeten de gasten meteen met de billen bloot: ze worden gevraagd hun meest polariserende gedachte in het biechthokje achter te laten.
Om stipt 14:00 uur prikkelt een krachtig filmpje, ‘In Your Face’ (gemaakt door Caroline Wisse met leerlingen van het Globe College uit Utrecht), het publiek tot nadenken. De beelden tonen hoe uiterlijke kenmerken direct kunnen leiden tot vooroordelen en stigmatisering.
De invloed van social media
Opvoeddeskundige Jacqueline Kleijer, gespecialiseerd in seksualiteit en mediawijsheid, opent de bijeenkomst als keynote speaker. Ze bespreekt de invloed van social media op polarisatie in de klas en hoe jongeren worden beïnvloed door online trends en content. De huidige generatie jongeren ervaart een enorme druk, terwijl zij zich staande moeten houden in een onzekere maatschappij. Op zoek naar stabiliteit richten zij zich steeds vaker op de online wereld. Jongeren zijn gemiddeld acht (!) uur per dag online; hun sociale leven speelt zich hier grotendeels af. En de beïnvloeding daar is groot. Dit bepaalt niet alleen hun zelfbeeld, maar ook de ideeën en overtuigingen die hun kijk op de wereld vormen. Het ‘echte’ contact verschuift steeds meer naar de achtergrond. Gelukkig is er ook een tegenbeweging die zegt dat jongeren zichzelf mogen zijn en zich uit mogen spreken.
Ik kijk zelf ook op de Instagrampagina 'CestMocro', zodat ik weet wat mijn leerlingen volgen en wat er speelt. Wat ik ervaar, is dat je niet weet wat echt nieuws is.
Deelsessies
Het Smaakstation
Jeugdwerker Max Hermans en ontwerper Isis Peene laten zien wat de kracht van het visueel zichtbaar maken van meningen op school kan zijn. Het Smaakstation is een interactieve installatie die verschillende meningen bespreekbaar maakt en je uitdaagt je eigen mening en die van anderen te bevragen.
Film en gesprekken over moeilijke onderwerpen
Hoe zet je film in om in jouw klas het gesprek aan te gaan over beeldvorming en vooroordelen? Niels Hexspoor (leraar filosofie en Filmleraar van het Jaar in regio Midden) en Caroline Wisse (leraar Nederlands en filmdocent bij Filmhub Midden) geven de deelnemers alle tools om leerlingen aan de hand van film te laten reflecteren op hun opvattingen over zichzelf en anderen. Zo gaat Niels één keer per maand op vrijdag met zijn leerlingen naar het filmhuis. Door samen naar films te gaan en daarover te praten, maak je van je leerlingen maatschappijkritische geëngageerde kijkers.
Wicked Arts Assignments
Arida Bandringa neemt de deelnemers mee in activistische kunst als aanjager van kritische creativiteit. Aan de hand van hedendaagse kunstvoorbeelden gaan de deelnemers zelf aan de slag met het bedenken van Wicked Arts Assignments om zo met hun leerlingen op een kritische manier creativiteit in te zetten om polarisatie bespreekbaar te maken.
Ode aan de Twijfel
Moet je over alles je mening klaar hebben of is er ook ruimte voor twijfel? Ode aan de Twijfel is een kunsteducatief programma voor het voortgezet onderwijs, musea en kunstinstellingen. Het programma belicht de waarde van twijfel vanuit kunst, filosofie en vanuit de visie van jongeren. Tijdens de bijeenkomst nemen initiatiefnemers Madelinde Hageman en Saskia van Broekhoven de gasten mee en tonen ze de waarde van de twijfel met voorbeelden uit de praktijk.
Live Your Story
Live Your Story streeft naar een wereld waarin iedereen zichzelf kan zijn. Met theater maken ze actuele, vaak moeilijk bespreekbare onderwerpen zoals uitsluiting, genderidentiteit, seksualiteit, racisme, verslaving, mentale gezondheid en groepsdruk bespreekbaar. De theatermakers zijn ervaringsdeskundigen en delen hun eigen verhaal. Ze spelen drie scènes en laten zien hoe theater kan bijdragen aan het creëren van meer empathie en een fijnere leefwereld op school.
Erfgoed is niet neutraal
Mensen geven steeds opnieuw betekenis aan de wereld om zich heen. Er zijn altijd meerdere perspectieven, invalshoeken, belangen en emoties die naast elkaar bestaan. Het komt nogal eens voor dat dat schuurt. Want wat bewaren we? Voor wie? Welke betekenis geven we eraan? En wie bepaalt dat? Erfgoededucatie gaat over het ontwikkelen van een genuanceerde en open blik, het omgaan met complexiteit en het uitstellen van een oordeel. De deelnemers oefenen samen met Dorien Wijstma van Landschap Erfgoed Utrecht aan de hand van een voorbeeld met het naast elkaar zetten van verschillende perspectieven en het in dialoog gaan met elkaar.
Wrap-up zoophis
Na de deelsessies komt iedereen weer samen in De Kapel, waar audiovisueel kleinkunstenaar zoophis de middag met een wrap-up pakkend weet samen te vatten. Tijdens de borrel wordt duidelijk dat iedereen vol nieuwe ideeën en inzichten naar huis gaat!