Leren met hoofd, hart en handen: ‘Anders doen’

Op woensdag 20 maart kwam een divers gezelschap – van vo en po schooldirecteuren tot wethouders – samen op cultuurprofielschool Het Cals College in Nieuwegein. Om daar te ontdekken hoe cultuurbeleid ook daadwerkelijk kan worden omgezet naar de praktijk.

Dansoptreden en panelgesprek

Na een spetterend dansoptreden van twee enthousiaste leerlingen van het Cals College vraagt dagvoorzitter Ellen Löwik van Kunst Centraal Jeroen Kwaaitaal (rector Cals College), Shalandra Hitipeuw (wethouder gemeente Vijfheerenlanden), Anne-Mieke Bulters (directeur De Werkplaats) en Remko Willems (hoofd Kunsteducatie Kunstencentrum DE KOM) om met elkaar in gesprek te gaan over de waarde van cultuur. Een greep uit de uitspraken:

• Cultuur is enorm belangrijk voor het pedagogisch klimaat en de vorming van leerlingen.
• Cultuur verbindt. Je ziet kinderen op een hele andere manier. En dat maakt dat je samen een gemeenschap vormt. Het is een heel belangrijke sfeermaker.
• Leren met hoofd, hart en handen. Kinderen krijgen zelfvertrouwen als beide hersenhelften worden geprikkeld.
• Kunst en cultuur zorgt ervoor dat mensen zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontwikkelen.
• Het voedt je, het brengt je op ideeën. Het is iets waarin je je gevoel kunt uiten.
• Cultuur is geen vak apart. Het is iets wat in veel lessen naar voren komt.

Ai Weiwei en Anna Vreugdenhil

Het gesprek gaat verder na het zien van twee filmpjes. Kunstenaar Ai Weiwei stipt met zijn kunstwerken lastige thema’s aan en weet zo mensen te raken. Eén van de gasten en bezoeker van zijn tentoonstelling: “Hij gaat buiten de lijntjes. Het is onbegrensd. Inspirerend. Het is soms een grote ‘fuck you’ naar de wereld.”

In een volgend filmpje vertelt Anna Vreugdenhil, directeur van basisschool De Regenboog in Zoetermeer, hoe zij door fijne initiatieven buiten de reguliere lessen om het welbevinden op haar school flink omhoog heeft gebracht. Door de school een veilige omgeving voor iedereen te laten zijn, door leerlingen kennis te laten maken met kunst & cultuur en door bijvoorbeeld een schoolontbijt te introduceren. Want niet iedereen wordt met een gouden lepel geboren. En alle kinderen hebben recht op eerlijk onderwijs.

Na het plenaire gedeelte gaat de groep uiteen voor twee deelsessies.

Deelsessie 1: culturele leerecosystemen

De deelnemers van deze sessie duiken samen met Merit de Valk en Huub Braam van het Landelijk Kenniscentrum voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) in de wereld van de culturele leerecosystemen. Door de culturele leeromgeving van een kind met daarin alle spelers in kaart te brengen, kan kunst en cultuur echt inclusief worden. Daarbij is vooral ook out of the box denken essentieel. Want leren is altijd en overal. Formeel en informeel. Thuis en op school.

Er komt een waardevol gesprek op gang, waaruit blijkt dat geld vaak de grootste belemmering is. Kunst, cultuur en sport zijn binnen de politiek toch vaak het kind van de rekening. En de grote middenmoot valt vaak tussen wal en het schip, omdat daar de middelen niet voldoende voor zijn. De schotjes tussen de geldstromen én de domeinen maken het een complex vraagstuk.

Uiteindelijk is iedereen het erover eens dat het inzichtelijk krijgen van het culturele veld het blikveld verbreedt en een stap in de goede richting is. En dat alle spelers, vanuit sport, zorg, welzijn en cultuur, meer samen moeten optrekken om gelijke kansen te creëren voor iedereen.

Deelsessie 2: Op de vloer

Beeldend docent Quincy Alwin Lettinck van het Cals College geeft een lezing over culturele diversiteit en inclusie en is van mening dat het curriculum voor en door witte mensen is gemaakt. Hij zet daarmee gelijk iedereen op scherp!

Centraal in zijn verhaal staat aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag. De belangrijkste les uit deze sessie is dat je moet proberen je onbewuste vooroordelen te ontdekken. En vooral dat luisteren en je inleven in mensen met verschillende achtergronden cruciaal is. Want diversiteit is kwaliteit en geeft een bredere blik op de wereld. Hij legt de verantwoordelijk bij beleidsmakers neer. Zij moeten zich bewust zijn van welke rolmodellen ze binnen hun school of gemeente hebben. En of dit wel een afspiegeling van de samenleving en de doelgroepen waar ze zich op richten is.

Een mooie afsluiter van een inspirerende middag!