Samenwerken en succesverhalen delen zijn cruciaal – Creatieve kracht in het S(B)O & VSO

Op woensdag 22 januari vond de inspirerende bijeenkomst ‘Creatieve kracht in het S(B)O en VSO’ plaats in het ZIMIHC theater Stefanus te Utrecht. Deze middag, georganiseerd door Kunst Centraal en Cultuur & School Utrecht, bracht deelnemers uit diverse clusters van het gespecialiseerd onderwijs (GO) samen om ze te leren en inspireren hoe cultuuronderwijs verankerd kan worden in hun scholen.  

Om 15:30 uur opende Alexandra Flohr (projectleider GO van Kunst Centraal) de middag, waarna Saskia Ottenhoff (cultuurcoach van het ZIMIHC theater Stefanus) een warm welkom bood.  

Consulent Reineke de Vries introduceert het programma van Cultuur & School Utrecht, dat cultuuronderwijs in de stad Utrecht ondersteunt. Ze bieden een overzicht van cultureel aanbod en verbinden scholen met aanbieders. Alexandra licht voor de provincie o.a. het Cultuurprogramma en Kunstmenu toe en vertelt over de nieuwe CmK-periode 4 (Cultuureducatie met Kwaliteit) die van start gaat. 

Creatieve energizer

Rob van Leeuwen en John Siebers (Rafaelschool, SO) zorgen voor een muzikale opwarming. Deelnemers worden uitgenodigd om op te staan en samen “Cul tuur on der wijs” te zingen, klappen en stampen waardoor er een vrolijke sfeer ontstaat die de toon zet voor de middag. 

Inspirerende verhalen uit de praktijk

Rob van Leeuwen & John Siebers en de Rafaelschool in Kanaleneiland (SO) 

De Rafaelschool biedt intensieve begeleiding aan leerlingen met een verstandelijke beperking, in de leeftijd van 4 tot 13 jaar. Ze beleven plezier aan cultuureducatie doordat ze op school kennismaken met verschillende kunstdisciplines, waarbij de podiumkunsten drama, dans en muziek voorop staan. 

Rob en John verzorgen drie keer per week creatieve lessen zoals theater en muziek. Ook komt er weleens een theatergroep op school, waarbij leerlingen echt worden ondergedompeld in theatervoorstellingen. Daarnaast organiseren ze deskundigheidsbevordering voor collega’s, wat leidde tot mooie initiatieven zoals de Rafaelband.  

Cultuureducatie geeft leerlingen de kans om talenten te ontdekken en biedt een waardevolle aanvulling op het reguliere curriculum. Als Rob en John met hun theater- of muziekkist de klas binnenkomen, zijn de leerlingen direct enthousiast. Hun aanpak is door de jaren heen gegroeid en wordt door collega’s omschreven met woorden als verrijking, kwaliteit, op maat, plezier en inspiratie. Dankzij subsidies per leerling kan er veel gerealiseerd worden, zoals de aanschaf van materialen. “Met meer middelen kun je veel meer doen”, aldus John. 

Hoe kunst verbindt – Elisabeth Minnee van het Axia College (VSO) en Femke Saher van NEOS Cultuureducatie in Amersfoort 

Elisabeth Minnee, drama-docent en cultuurcoördinator op het Axia College, deelt haar ervaringen. Het Axia College biedt leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften een plek waar ze op hun niveau een diploma kunnen halen. In samenwerking met Femke Saher van NEOS Cultuuronderwijs werd een activiteitenmiddag opgezet om kunst en cultuur een prominente plek in het curriculum te geven. Zo hebben leerlingen muziekles in leerjaar 1, en in leerjaar 2 vormen ze een band en nemen nummers op. Elisabeth laat een stukje van horen van een door hen (‘the Spectrums’) geschreven nummer. ‘Storm in my head’ klinkt door de zaal. 

Femke ondersteunt scholen in Amersfoort bij het opzetten van cultuurbeleid en subsidieaanvragen. Haar doel is om samenwerking zo goed te laten verlopen dat haar hulp uiteindelijk overbodig wordt. Samenwerken en succesverhalen delen zijn cruciaal om draagvlak voor cultuureducatie te behouden. Soms is het nodig voor Femke om de schakel te zijn voor deze nieuwe doelgroep (VSO), omdat dit voor culturele instellingen soms minder bekend is. 

Prikkelverwerking en kunst – Maria Hendriks-Jacobs van De Schans in Overvecht (SBO) 

Maria Hendriks-Jacobs van De Schans vertelt over de unieke uitdagingen van hun doelgroep: kinderen met prikkelverwerkingsstoornissen, motorische achterstanden of chronische ziekten.  

Met oefeningen laat ze deelnemers ervaren hoe prikkels binnenkomen bij deze kinderen: ze splitst de groep in tweeën. Het ene deel zit met hun ogen dicht, het andere deel loopt rond door de zaal en praat met elkaar. Dan stelt ze de vragen: “Wat hebben jullie gehoord? Wat heb je gemerkt?”. Maria vertelt dat dit een voorbeeld is van hoe het voor kinderen met prikkelverwerkingsstoornissen lastig is om deze prikkels van buitenaf uit te zetten of te scheiden van de rest. 

De Schans werkt met duidelijke structuren en afwisseling tussen inspanning en ontspanning. In samenwerking met partners zoals Creatief Vermogen Utrecht en Het Filiaal Theatermakers bouwden ze een visie op kunst en cultuur waarin ervaren, doen en meemaken centraal staan. De school blijft ambitieus: kunst verweven met vakken en een eigen atelier staan op hun wensenlijst. 

Uitwisseling en afronding

Na de inspirerende presentaties splitsen de deelnemers zich op in groepen (SO, SBO, VSO) en wisselen ervaringen en ideeën uit. 

• SO: Focus op het betrekken van iedereen en werken naar een eindresultaat, zoals een voorstelling. 
• SBO: Bespreking van hoe draagvlak te creëren, bijvoorbeeld door concrete suggesties te doen voor culturele activiteiten. 
• VSO: Draagvlak ontwikkelen kost tijd, maar successen delen kan collega’s inspireren om cultuuronderwijs prioriteit te geven.

De middag eindigt met waardevolle inzichten en nieuwe connecties, waarmee de deelnemers verder kunnen bouwen aan sterk cultuuronderwijs op hun school. 

De provincie Utrecht investeert de komende drie jaar extra in het gespecialiseerd onderwijs, Kunst Centraal gaat hiermee aan de slag onder de noemer ‘Iedereen doet mee’. Deze bijeenkomst vormt een mooie aftrap hiervan. 

Wil je meer weten over de mogelijkheden voor jouw school neem dan contact op met een van onze adviseurs:

• Alexandra Flohr alexandra.flohr@kunstcentraal.nl
• Haike de Visser haike.devisser@kunstcentraal.nl

Het ZIMIHC theater legt een sterke verbinding tussen onderwijs, cultuur en de omgeving, en streeft ernaar cultuur toegankelijk te maken voor iedereen, met een focus op Overvecht en omgeving. Ook organiseren zij schoolvoorstellingen, waar leerlingen verhalen beleven en kennismaken met kunstenaars en workshops.