Kijkje achter de schermen

Vmbo'er ontmoet cultuur

‘Dus er zijn opleidingen die je helpen om zangeres te worden?’ Veel vmbo-leerlingen en -docenten weten niet dat je na de middelbare school een creatieve mbo-opleiding kunt volgen. En dat terwijl er in Utrecht tal van dit soort opleidingen zijn én culturele instellingen als theaters en musea manieren zoeken om nieuwe doelgroepen te bereiken. Kunst Centraal zag hier een kans.

• Tekst: Mirjam de Heer
• Beeld: Noël Boittin
• Bron: KunstZone februari 2022

Sinds januari 2020 heeft Kunst Centraal als instelling voor cultuureducatie in de provincie Utrecht een taak in het voortgezet onderwijs. Die taak richt zich primair op het trainen van cultuurcoördinatoren en inspireren en verdiepen van de kennis van kunstvakdocenten. Daarnaast ontwikkelt Kunst Centraal, aanvullend op het aanbod van de lokale culturele instellingen, ideeën voor projecten. En werkt die uit met culturele instellingen en scholen. Als de projecten met leerlingen zijn getest, worden alle materialen op de website van Kunst Centraal gedeeld, zodat iedereen ze kan overnemen.

Kijkje achter de schermen is het eerste uitgewerkte en geteste projectidee. ‘Wat dit project bijzonder maakt is dat het een cultuureducatieve activiteit is die niet focust op de inhoud van de kunst. Leerlingen verkennen via een spel culturele plekken als Museum Catharijneconvent, TivoliVredenburg of Stadsschouwburg Utrecht’, vertelt Hanna Jansen. Zij is namens Kunst Centraal de aanjager voor Kijkje achter de schermen. ‘Dit is een mindshift voor veel culturele instellingen. Zij zijn gewend de kunst centraal te stellen. Dit project vraagt hen om een voor hen vrij onbekende doelgroep de ruimte te geven hun instelling zelf te ontdekken in al haar facetten.’

Escapespel

De leerlingen zoeken hun weg in de culturele instelling aan de hand van  een escapespel. Overal in de instelling zijn aanwijzingen verstopt. Deze zijn ontwikkeld en vorm gegeven met studenten van mbo-vakschool Nimeto. Het spel is voor elke instelling hetzelfde. Zo is er een kistje met cijferslot dat de leerlingen moeten openen met een code die ze vinden door een sudoku te maken. Ook zijn er teksten die leerlingen moeten vinden en lezen door met een zaklamp te schijnen op glow in the dark-inkt. Elke deelnemende culturele instelling koppelt zelf inhoud aan deze spelelementen.

Zo leidt een QR-code in Museum Catharijneconvent de leerlingen naar een filmpje over de diefstal van een monstrans, op een andere plek kan de code naar heel iets anders leiden. Het spel voert naar een medewerker met een beroep op mbo-niveau. Dit kan een beveiliger zijn, een lichttechnicus of een kassamedewerker. Het is altijd iemand met een praktische opleiding. Voor deze medewerkers is dit project ook een eyeopener. Want voor de leerlingen zijn niet de directeur, de programmeur of de conservator een voorbeeld, maar zijzelf.

Voor veel leerlingen is het bezoek aan een culturele instelling een eerste kennismaking. Vaak zijn ze nog nooit in een museum, een theater of een stadsschouwburg geweest. ‘Wat is een schouwburg eigenlijk?’, was een vraag die de lichttechnicus van de Stadsschouwburg kreeg toen hij zich aan de klas voorstelde.

Om ervoor te zorgen dat leerlingen zich meteen thuis voelen in de culturele instelling, gaat de medewerker voorafgaand aan het bezoek aan de instelling al een keer naar de school. De leerlingen ontvangen hun gast en laten hun school zien. De medewerker vertelt over zijn beroep en leerweg daarnaartoe en nodigt de leerlingen uit een kijkje te komen nemen. En daarmee wordt hun bezoek aan de instelling ineens een bezoek aan een vertrouwd iemand, een rolmodel. Irene de Jong, projectleider vo bij Kunst Centraal vertelt: ‘Dit project zorgt ervoor dat vmbo-leerlingen voor het eerst voelen dat ze op deze plekken mogen zijn. Dat theaters, musea en concertzalen er ook voor hen zijn.’

LOB en CKV

Kijkje achter de schermen is voor scholen een mooie combinatie van LOB (Loopbaanoriëntatie en Begeleiding) en CKV (Culturele en Kunstzinnige Vorming). Juist omdat leerlingen weinig besef hebben van creatieve mbo-opleidingen en ook vmbo-docenten deze vaak niet kennen is er aan het project ook een ontmoeting met mbo-studenten van creatieve opleidingen gekoppeld. Studenten van opleidingen als Het Grafisch Lyceum, de Herman Brood Academie, het Creative College en Nimeto vertellen over hun opleiding en geven een korte workshop. Zo maakten de leerlingen in het Centraal Museum een kort TikTok-filmpje en wist een student van de Herman Brood Academie een groepje 3 vmbo-leerlingen het podium van TivoliVredenburg op te krijgen. Mariska de Wit, die samen met Irene de Jong het project bedacht vertelt: ‘Een meisje dat zich had opgegeven voor een zorgopleiding ontdekte tijdens het bezoek dat ze eigenlijk liever naar de Herman Brood Academie zou gaan. Niet iedereen komt vanzelfsprekend in aanraking met creatieve opleidingen.’

Met name vmbo-scholen en het praktijkonderwijs hebben behoefte aan ondersteuning op het gebied van cultuureducatie. Bestaande projecten zijn in hun huidige vorm niet altijd geschikt voor hun leerlingen. Vmbo-leerlingen hebben baat bij een praktische benadering die aansluit bij hun eigen interesses in muziek, mode en film. Projecten als Kijkje achter de schermen geven deze leerlingen de kans zichzelf rond te leiden op een culturele locatie. En dat geeft hen een trots gevoel. Een leerling zei: ‘Ik vond het zo leuk dat we alles zelf hebben ontdekt!’

Meer weten?

Kunst Centraal ontwikkelt niet alleen projectideeën voor leerlingen, maar ook trainingen voor docenten. Ook verzamelen we inspiratie en gaan met scholen in gesprek. Zo krijgt elke vo-school in ons werkgebied de ondersteuning die nodig is en vullen we aan op wat lokale culturele instellingen al doen.

Bekijk website