Voortgezet onderwijs
In de maakstand
Ervaringen met Hexa
Het Utrechtse Amadeus Lyceum is al sinds de oprichting een CultuurProfielSchool. ‘Cultuureducatie is hier zo vanzelfsprekend dat je bijna vergeet eraan te blijven werken.’ Cultuurcoördinatoren Tessa Bosch en Alissa Kleinstra vroegen zich af hoe hun MT aankijkt tegen het cultuurprofiel en welke ideeën zij hebben voor de invulling daarvan. Ze besloten daarom het visiespel Hexa van Kunst Centraal te spelen.
Tekst: Mirjam de Heer
Beeld: Marieke Duijsters
Laverend tussen leerlingen en leerkrachten verzamelen tien leden van het managementteam (MT) van het Amadeus Lyceum zich in de kamer waar zij wekelijks vergaderen, maar nu bijeenkomen om het Hexa-spel te spelen. Het spel is ontwikkeld door Stefanie Meijer, cultuurcoördinator op het Cals College in Nieuwegein, tijdens haar master Kunsteducatie aan de HKU. Met Kunst Centraal werkte zij haar idee uit tot een mooi vormgegeven spel en training: Hexa, opstap naar een visie op cultuur in school. ‘Door de spelvorm ging mijn team op het Cals College meteen in de maakstand’, vertelt Meijer.
Dat is precies wat er ook met het MT van het Amadeus gebeurt: het gaat in de maakstand. Vanaf het moment dat spelleider Meijer de zeshoekige kaartjes uitdeelt waarop deelnemers een eigen ideeënlijntje over cultuuronderwijs op hun school moeten opschrijven is iedereen betrokken bij het spel. Geconcentreerd zitten ze te schrijven, door te strepen en weer te schrijven. Af en toe stelt iemand een vraag: ‘Is Waarom een doel?’, ’Ik raak een beetje in de war tussen Waarheen en Wat’. Meijer helpt hen waar nodig verder: ‘Waarheen is groter. Wat is heel concreet.’
Verbanden zoeken
Na tien minuten ligt er bij iedere speler keurig een rijtje met Hexa-kaartjes bij het spelbord. The game is on! Het eerste kaartje dat wordt neergelegd is de Waarom van cultuurcoördinator Kleinstra. Zij schreef: ‘Cultuureducatie draagt bij aan persoonsvorming’. Al snel hebben de deelnemers door dat ze verbanden moeten zoeken tussen hun eigen kaartjes en wat er op het bord ligt. Spelenderwijs borduren ze zo voort op elkaars gedachten. Aan Persoonsvorming wordt een Waarheen-kaartje gelegd met Creatieve denkers opleiden en een Hoe-kaart met Vakoverstijgend werken en op pad.
Bij elk aangesloten kaartje moet degene die het aanlegt uitleg geven hoe het kaartje past bij de eerdere kaartjes. Teamleider vwo bovenbouw Selma Kusters legt uit: ‘Creatieve denkers opleiden doe je vooral door leerlingen te laten ervaren. Daarvoor moeten ze op pad. Zo breng je een creatief denkproces op gang en draag je bij aan hun persoonsvorming.’ Sommige kaartjes blijken verbinding te kunnen leggen met meerdere kaartjes tegelijk. Teamleider brugklas Marieke Vis legt haar Hoe-kaartje met Reflectie tussen Cultuureducatie draagt bij aan persoonsvorming en Projecten bezoeken. ‘Want’, zo legt ze uit, ‘je kunt leerlingen naar allerlei culturele activiteiten sturen, maar als je er geen vervolg aan geeft beklijft het niet. Dus is het belangrijk om wat je hebt beleefd vast te leggen in een portfolio en daar samen op te reflecteren. Dan draagt de activiteit ook echt bij aan persoonsvorming.’
Het is goed om spelvormen in te zetten om leerlingen na te laten denken over nieuwe dingen.
Spelprincipes
Door de inzet van spelprincipes zoals dobbelstenen en doe- en debatkaarten gaan de spelers tot actie over. Gooi je 1, 2 of 3 dan leg je een kaartje aan. Gooi je 4, krijg je een vraagtekenkaartje dat als joker elk moment mag worden ingezet. Er zijn ook fiches te verdienen als je 5 of 6 gooit. Teamleider Kusters is de gelukkige. Ze gooit 5 en krijgt een doekaart. De schoenen gaan uit en overtuigd zet ze de gevraagde moonwalk in. Het team helpt haar door Thriller van Michael Jackson te zingen. Haar eerste fiche is binnen!
Bij 6 gaat er gejuich op, want dat betekent: een debatkaart. De speler krijgt een stelling die in 60 seconden verdedigd moet worden. Vervolgens mogen twee medespelers tegenargumenten inbrengen. ‘Mogen leerlingen meebeslissen over culturele activiteiten?’ Kusters vindt dit een no-brainer: ‘Natuurlijk! Als je leerlingen betrekt bij de keuze voor activiteiten kun je aansluiten bij wat er bij hen leeft.’ Ze krijgt meteen sterke oppositie van teamleider Vis: ‘Ik ben het daar dus helemaal niet mee eens. Een leerling kiest wat hij kent. Hij weet niet wat er buiten zijn wereld bestaat. Dat leidt tot verarming en niet tot verrijking.’ Na het debat stemt de groep wie het beste argument had. Vis wint deze ronde glansrijk en neemt haar fiche in ontvangst.
Eensgezind
Het team blijkt behoorlijk eensgezind. Ze vinden de verbinding tussen cultuureducatie en andere vakken belangrijk. Ook zien ze in het kader van wereldburgerschap allen het belang van uitwisseling, ervaringen opdoen op andere scholen, in andere wijken en culturen waar andere normen en waarden gelden. Rector Anita Swenneker brengt gamification in. Ook daar zijn ze het over eens: het is goed om spelvormen in te zetten om leerlingen na te laten denken over nieuwe dingen.
Als afronding vult elke deelnemer een actiekaart in en formuleert met de spelopbrengsten een ambitie. Samen met Meijer bespreken de cultuurcoördinatoren deze actiekaarten én de vervolgstappen die van belang zijn op weg naar een nieuwe visie en een nieuw beleidsplan.