Een andere kijk op cultuureducatie en burgerschap

Cultuureducatie draagt bij aan burgerschap. Op de bijeenkomst ‘Anders kijken’ op woensdag 10 mei namen Monaïm Benrida, Sanne Scholten, Astrid Poot, Atta de tolk en Jo-Anneke van der Molen ons mee in hun visie en ideeën. Plaats van handeling: de aula van het Gerrit Rietveld College in Utrecht. Stichting De Zorgzusters verzorgde de catering.

Vanaf 15:00 uur druppelen de deelnemers de aula binnen, terwijl leerling Mart Oosterhoff uit 6 vwo nummers zingt en op zijn gitaar speelt. Voor we het weten, zitten de tafels vol met directeuren van het primair en voortgezet onderwijs, vertegenwoordigers van culturele instellingen en beleidsmakers van de gemeenten en provincie Utrecht.

De bijeenkomst wordt officieel geopend door de directeur-bestuurder van Kunst Centraal, Barbara Wittebol, waarna dagvoorzitter Monaïm Benrida het stokje overneemt. Hij maakt duidelijk dat ‘anders kijken’ voor hem erg belangrijk is, en geeft daarbij drie voorbeelden van wat dat voor hem betekent:

• Verbreed je horizon. Zo ontdek je jouw omgeving.
• Stimuleer taalontwikkeling: vertel aan elkaar wat je ziet. Zo leer je zaken met woorden te omschrijven.
• Het zien van je ‘kapitaal’. Meertaligheid kun je als een taalachterstand van een van de talen beschouwen, maar je kunt het ook als een aanwinst zien!

Monaïm Benrida: ‘Als we hieraan denken, krijgen we de ongelijkheid uit de samenleving. Laten we interactie zoeken, elkaar opzoeken en uitdagen.’

Sanne Scholten vertelt wat anders kijken voor haar betekent. Ze heeft geleerd anders te gaan kijken door haar kinderen, die haar meenamen in hun kijk op de wereld. Maar ook door films, boeken en concerten; de personages, plekken en situaties laten je in een andere wereld duiken. En ten slotte kun je anders leren kijken door mensen met een andere achtergrond – met een andere werkomgeving bijvoorbeeld, of uit een ander land, andere taal of cultuur.

Woordkunstenaar Atta de Tolk zette de zaal aan het schrijven. ‘We gaan bikkelen. Aan de slag!’ Tijdens de eerste oefening schrijft iedereen in stilte over de reden waarom ze aanwezig zijn, hoe ze zich hierbij voelen en wat er bij hen is blijven hangen van wat de sprekers zojuist hebben verteld. Dit mogen steekwoorden zijn, of een verhaal. Maar: ‘niets is goed of fout.’ Iedereen is gefocust: je kunt een speld horen vallen.

Ook spreker Astrid Poot neemt ons mee in haar visie en ideeën over anders denken: hoe kun je kijken vanuit ratio en vanuit intuïtie, over het verschil tussen expliciete en impliciete kennis. En over fenomenologie, het samen denken en doen, de extended mind. Of zoals Johan Huizinga schreef: ‘Spelen verwezenlijkt in de onvolmaakte wereld en het verwarde leven een tijdelijke, beperkte volmaaktheid.’ Het publiek reageert en stelt vragen.

De laatste spreker is Jo-Anneke van der Molen. Zij vertelt over haar functie als cultuurcoördinator op het Gerrit Rietveld College. De school kent een aantal ‘Rietveld-uren’, waarin leerlingen mogen kiezen waar ze zich in verdiepen. Ook organiseert de school een Projectweek over één specifiek onderwerp, en daarnaast nog een Kunstweek: een combinatie van excursies en concerten die de school aanbiedt.

Ter afsluiting vraagt Atta de Tolk of deelnemers willen opschrijven waarvan ze in hun vakgebied vinden dat er anders naar gekeken mag worden. En zouden ze dat in hun positie kunnen beïnvloeden?

Na een minuut of vijf onderbreekt Atta de schrijvende deelnemers: ‘Doe je ogen dicht, en stel jezelf de vraag: wat was de kern van je verhaal ook alweer? Jullie hebben nog 30 seconden.’ Twee deelnemers zijn content met hun werk en lezen het voor aan de rest. Een van hen, Casper Broekaart van het Stichting ZIMIHC, schrijft:

De kunst van het verbinden is leren van de ander. 
Is open staan voor het nieuwe, vertrouwen op creativiteit
en ruimte bieden om te ontdekken wie je eigenlijk al lang bent.
Daarom moeten we elkaar ontmoeten, voorbeelden delen, 
inspireren en geïnspireerd raken.

Een mooi einde van de geslaagde middag!