Stukjes & Beetjes

Stukjes en beetjes… Van wat? Van allerlei dingen en spullen! En wat kun je daarmee dan? Kunst maken! Geïnspireerd door kunstenaar Saskia van der Linden gaan de leerlingen aan de slag. Van stukjes en beetjes maken ze eigen kunstwerkjes.

Er komt een kijkkast in de klas. Boordevol inspiratie. Met aan de buitenkant een raampje waar een echt kunstwerk achter zit. Er zijn zes verschillende kasten. Bekijk het kunstwerk dat jij gekregen hebt goed voordat je begint aan les 1.

• Kunstenares Saskia van der Linden en Kunstuitleen Utrecht

  Saskia van der Linden

  Saskia van der Linden studeerde aan de Akademie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch. Sindsdien werkt ze in haar atelier in Den Bosch als zelfstandig kunstenaar. Haar oeuvre is veelzijdig: ze illustreert boeken, maakt decors, theaterattributen, rariteiten, etalageobjecten en ze verzorgt de aankleding van feesten en bijzondere ruimtes.

  In elke projectkist van Stukjes en beetjes is een voorbeeld van het vrije werk van Saskia opgenomen: kistjes, doosjes of trommeltjes waarin ze een mens- of dierportret heeft samengesteld of waarin zich een scène lijkt af te spelen. De vele kleine onderdelen die Saskia hiervoor gebruikt, put ze uit de enorme verzameling ‘stukjes en beetjes’ in haar atelier.

  saskiavanderlinden.nl

  De Kunstuitleen Utrecht

  De kunstwerken in dit project zijn aangekocht door Kunstuitleen Utrecht. De kunstuitleen stelt de werken aan Kunst Centraal ter beschikking en levert zo een belangrijke bijdrage aan verschillende projecten in het primair en voortgezet onderwijs.

  De belangrijkste taak van Kunstuitleen Utrecht is het inkopen en -huren van kunstwerken die uitgeleend worden aan particulieren en bedrijven. Ook scholen kunnen een abonnement nemen voor het lenen van kunst.

  kunstuitleenutrecht.nl

  

• Kijken naar kunst met kinderen

  Kunstbeschouwing

  Hoe kijken kinderen eigenlijk naar beeldende kunst? Kijken zij anders dan volwassenen?
  Ontwikkelingspsycholoog Michael Parsons gaat ervan uit dat de mens kunst waarneemt volgens een bepaald verwachtingspatroon: hij ziet wat hij verwacht te zien. Maar dit waarnemen kan zich ontwikkelen. Parsons onderscheidt vijf verschillende stadia in de manier van kijken naar – en praten over – kunst.

  De rol van de leerkracht

  Bij het kijken naar kunst met kinderen speelt u als leerkracht een grote rol. Stel vragen, trek soms antwoorden in twijfel, stimuleer de leerlingen om te vertellen en luister naar hen.
  Hoe u dat kunt aanpakken, leest u hier.

• Over de kunstwerken

  

  Fata Morgana

  Sigarenkistje

  Saskia van der Linden heeft Fata Morgana gemaakt in een houten sigarenkistje. Het open kistje zit in een houten lijst. De lijst is achterstevoren gebruikt: we zien de gelakte zijkanten en de resten papieren plakband waarmee de achterwand bevestigd was. De binnenzijde van de lijst is afgebiesd met een goudkleurig koord en aan de bovenkant in het midden nog versierd met een koperen krulornament.

  Absurd

  In het houten kistje is een absurde scène weergegeven. Met behulp van een kleurenfoto van de woestijn, een geschilderde lucht en rivier en een plastic palmboom heeft Saskia de sfeer geschapen van een exotisch landschap. Een kameel met een babypopje op zijn rug blijft (verbaasd? geschrokken?) staan bij de lichtblauwe rivier, waarin net iemand kopje-onder gaat. De baby spreidt zijn armpjes. En uit de hemel komt een witte porseleinen arm. Gaat die misschien ingrijpen?

  Dame

  Hoort die arm dan bij de dame die zich boven het tafereel bevindt? Het zwart-witportret, dat in het deksel is geplakt, draagt een grote blauwe edelsteen op het voorhoofd en een kleine kanten oogsluier.
  Bij haar mond is een krantenregel geplakt: het lijkt maar zo. Waarschijnlijk is dit dus allemaal niet echt gebeurd? Het lijkt maar zo. Het is een fata morgana.

  

  Ik en mijn gouden pinguïn

  Kistje

  De scène Ik en mijn gouden pinguïn is opgebouwd uit voorwerpjes die zijn samengebracht in een kleine rechthoekige kist die wordt omlijst door een houten rand met een bloemmotief. Van binnen is het kistje bekleed met groen-wit geblokt kastpapier.

  Het figuurtje

  In het kistje zien we een figuurtje en face geportretteerd. Zijn of haar gezicht kijkt ons vriendelijk aan van onder een geschilderd, kort en donker kapsel. Het lichaam bestaat uit een houten kistje dat horizontaal in tweeën is gedeeld. Aan de onderkant is het afgebiesd met een stukje kant (waardoor het idee versterkt wordt dat het om een meisje gaat).

  In het bovenste vakje van het ‘lijf’ geven twee roze knopen de borstpartij aan. Er hangt een roze bedelhartje met een zonnetje in het midden en in de onderste helft draait het radertje van een analoge klok (de ingewanden?) en staat een plastic dierfiguurtje. Op de achtergrond een kaartje stopwol. De kopspelden die erin zijn gestoken vormen een sierrandje.

  Pinguïn

  Het figuurtje staat op korte poppenbeentjes en heeft twee plastic poppenarmen. Met zijn rechterhand houdt hij een ketting vast die aan de halsband van een pinguïn bevestigd is. Dit beestje staat op een blikken cakevormpje. Hij houdt zijn kopje opzij en kijkt ons met zijn grote oog strak aan.

  

  Koningspaardje

  Koektrommel

  Saskia van der Linden heeft voor het werk Koningspaardje een ouderwetse koektrommel gebruikt. Omdat het werk erg kwetsbaar is, hebben we het ter bescherming ingelijst. Het is nu dus te zien door een perspex plaat.
  De blikken trommel is met zijn ronde pootjes bevestigd aan een houten achterplaat. Van de buitenkant kunnen we niet veel zien.

  Nota bene: In de leskist zit een koektrommel die exact gelijk is aan die van het kunstwerk. Het werkt verhelderend als u die in les 1 gebruikt bij de bespreking met de leerlingen.)

  Blikken rok

  In de trommel is een tafereeltje ingericht tegen de achterkant van een exotisch gebouw op een ansichtkaart (de Borobudur, op Java). Daarop is een plaatje geplakt van een klein meisje (Shirley Temple).
  Op de voorgrond een plastic popje met een stenen beeldje van een eend in haar handen. Ze draagt een hoed of krans van roze bloemblaadjes en haar onderlijf gaat schuil onder een blikken rok: een cakevormpje. Naast haar staat een stenen paardje met een bruin vel en witte onderbenen. Hij draagt een gouden kroon. De rand van het blikje is met een gouden koord afgebiesd.

  Hond

  Het blikje staat wijd open: het deksel hangt naar beneden. Daarin is een klein houten doosje geplakt. Er zit een poppenhoofd in, achterstevoren: we zien de haren met daaronder de hals, waarop een goudkleurige vlinder is neergestreken. In het deksel van het houten doosje is het plaatje van een hond geplakt. Hij is bont gevlekt en staat er alert bij, met zijn staart recht omhoog.

  

  Waar ik het meest van houd

  Kistje

  De scène Waar ik het meest van houd is opgebouwd uit voorwerpjes die zijn samengebracht in een raamwerk van dunne houten latjes in een rechthoekige kist. Om het kistje heen is een oude, houten schilderijlijst achterstevoren aangebracht: je ziet de verf op de zijkanten en de ongeschilderde latten zijn in de hoeken met nietjes aan elkaar bevestigd.

  Vlinders

  De bodem van het kistje is bekleed met klassiek grijs reliëfbehang met arabesken. Daarvoor staat een figuurtje dat is opgebouwd uit een poppenhoofd, twee poppenarmen en poppenbenen. Het lijfje bestaat uit twee keer een binnenwerk van een analoge klok. Aan de bovenste daarvan zijn twee roze knopen gemaakt en een rood hartje met een klein meisjesportret. Aan het onderste raderwerk hangt een sigarenbandje met een vlinder: heeft het figuurtje vlinders in haar buik? Een klein stukje kant biest het lijfje als een rokje af.

  Losse objecten

  In de overige vakjes bevindt zich nog een aantal losse objecten. Vanaf rechtsboven zien we, met de klok mee: een glazen lampje, een grammofoontje met geluidshoorn en daarop een plastic varkentje, een visje aan een vishaak, een houten kipje met plastic poppenbeen, een poppenhand op een speelgoedblok, een beeldje van een hond aan de lijn, een glazen potje met kleine, gekleurde stukjes steen en een vliegende vogel van papier.

  

  In mijn huisje

  Kistje

  De complete scène In mijn huisje is opgebouwd uit voorwerpjes die zijn samengebracht in een kleine vierkante kist. De bodem is bekleed met klassiek grijs behang met arabesken. Om het kistje heen is een oude, houten schilderijlijst aangebracht, aan de binnenkant versierd met hetzelfde behang als in de kist.

  Huisje of klok?

  In het midden van het kistje bevindt zich een houten vorm, een soort letterbak, met 16 vakjes. Door het dakje erbovenop doet het aan een huisje denken, of aan een koekoeksklok. Een idee dat wordt versterkt door het sleuteltje aan de rechterzijkant van het huisje.

  Baby?

  In elk vakje van het huisje bevindt zich een klein voorwerp. Het hoofdje bovenin, aangevuld met de armen links en rechts, geeft het idee dat we behalve naar een huisje ook naar een persoon kijken. In het middelste vak zit een klein plastic poppetje: Zien we een vrouw in verwachting?

  De vakjes

  Rondom het hoofd wat radertjes van een analoge klok – Werken de hersenen? Beelden de andere vormpjes in het beeld dan misschien uit waaraan deze vrouw denkt?
  Onderin een rij van vijf ouderwetse heren­portretjes in een lijst, afgebiesd met een stukje wit kant. In de middelste rij nog wat fraaie knoopjes.
  Daarboven, tussen de hals met parelketting en het babypopje, een grote gesp. De gesp dient als lijst voor een piepkleine reproductie van een klassiek schilderij. Deze afbeelding staat centraal in het beeld: moeder en kind.

  

  Wandelende vogel

  Kistje

  De scène Wandelende vogel is opgebouwd uit voorwerpjes die zijn samengebracht in een kleine recht­hoekige kist. De kist is van binnen bekleed met klassiek bruinkoperen behang met een bloemmotief.
  Aan de buitenkant is het kistje lichtblauw geschilderd. De lijst is aan de bovenkant versierd met een koperen ornament met veel krullen en een schelpmotief. En daarbovenop bovendien nog een KLM-speldje met vleugeltjes.

  Vreemde vogel

  In het kistje zien we een figuur van links naar rechts lopen, op piepkleine poppenbeentjes.
  Toch doet hij meer denken aan een vogel, maar dan wel een ‘vreemde vogel’. Hij is opgebouwd uit een lijf, een kop, twee benen, een vleugel en een staart.

  Koekoeksklok

  De kop bestaat uit een lichtblauw cakevormpje, met daarop een poppenoog, het slot van een sleutelhanger en de wijzer van een klok als oogrand. Een lange gedraaide schelp dient als zijn snavel.
  Een lichtblauwe ijzeren bloemvorm en een roze gekartelde schijf vormen het lijf van de vogel. Daarbovenop is een houten vleugel – kennelijk afkomstig van een koekoeksklok – bevestigd.
  Ook de lichtblauwe staart van de vogel is een ijzeren ornament. Net als de ‘broekspijpen’ waaruit de poppenbeentjes steken.

  Niet vrij

  De vogel wandelt niet alleen. Hij is niet vrij.
  Van linksboven komt een poppenarm in beeld. Het handje houdt de metalen ketting vast die om de nek van de vogel bevestigd is.

• Colofon

  Ontwikkeling

  Marlies Rijkers, 2010
  Met dank aan Walter Simon voor het vormgeven van de leskisten.

  Dit lesmateriaal en de bijbehorende leerlingenpagina’s zijn eigendom van Kunst Centraal en Landschap Erfgoed Utrecht en partners. Het maakt onderdeel uit van het Kunst- en Cultuurmenu en mag gebruikt worden door alle deelnemende scholen. Het is partijen niet toegestaan dit lesmateriaal te kopiëren, verspreiden en/of te gebruiken voor andere doeleinden. Bij interesse in overname van het lesmateriaal kunt u contact opnemen met Kunst Centraal: info@kunstcentraal.nl.