Rondje om de kerk

Bezoek aan de kerk

45 minuten

Onderweg naar de kerk maken de leerlingen een fotoserie. In de kerk luisteren ze naar het verhaal van Frederik en ontdekken zo naar wie hij op zoek is.

  • Lesdoelen
    • De leerlingen leren zien dat de kerk nu minder herkenbaar is als landmark dan vroeger.
    • De leerlingen kennen de kerk in de eigen woonplaats.
  • Voorbereiding en benodigdheden

    Bekijk het rooster om te zien wanneer je de kerk bezoekt en hoe laat en waar je verwacht wordt. Regel indien nodig een paar hulpouders voor het kerkbezoek, en zorg dat ze weten wat er van hen wordt verwacht.

    Lees de uitnodigingsbrief hardop en bereid de leerlingen voor op het bezoek aan de kerk.

    Benodigdheden
    • Smartphones om onderweg foto’s te kunnen maken.

Frederik en de kerk

  • Uitnodiging van Frederik

    Beste klas,

    Hartelijk bedankt voor jullie antwoord op mijn brief. Ik ben zo blij dat ik nu weet in welke plaats mijn voorvader Frederik geleefd heeft. Ik ben er onmiddellijk naartoe gegaan om te kijken wat ik verder over hem te weten kon komen. Ik ben gaan kijken op het plein en gaan vragen aan mensen op straat. Maar daar werd ik niets wijzer van. Uiteindelijk ben ik naar de historische kring gegaan. Dat zijn mensen die alles willen weten van de geschiedenis van jullie dorp. Ja, en die wisten me veel meer te vertellen over mijn voorvader Frederik.

    Weten jullie nog dat ik jullie een bladzijde stuurde uit een boekje? Dat was de enige bladzijde die ik had. Maar de mensen van de historische kring hadden de rest van het boekje. Daarin staat het hele verhaal van mijn voorvader. Een heel bijzonder verhaal. Ik kan dat niet zomaar in een brief zetten. Daarom vraag ik jullie om naar de kerk te komen. Want die kerk speelt een belangrijke rol in het verhaal van mijn voorvader. Ik beloof jullie dan dat ik het spannende verhaal van mijn voorvader daar zal vertellen.

    Nogmaals: ontzettend bedankt voor jullie hulp! 

    Frederik Kortenhorst
    f.kortenhorst@gmail.com

  • Over de Maartenskerk
    Maartenskerk Doorn, 2010 (Foto Fred Mobach CC BY-SA 3.0)

    De Maartenskerk staat in het centrum van Doorn, langs de weg van Utrecht naar Rhenen.

    De kerk bestaat uit drie delen:

    • het schip (het middendeel van de kerk)
    • het koor (het gedeelte waar vroeger het altaar heeft gestaan)
    • de toren

    Kerken zijn altijd in dezelfde richting gebouwd, met het koor aan de oostkant. In het oosten komt de zon op; die kon van die kant de kerk in schijnen. Christenen vergelijken Jezus ook met de zon: ze noemen hem ‘het licht van de wereld’. De toren van de kerk zit meestal aan de westkant.

    Geschiedenis van de kerk

    De Maartenskerk in Doorn is één van de oudste kerken van de provincie Utrecht. In de 10e eeuw (dus meer dan 1000 jaar geleden!) heeft hier al een kerk gestaan. Het schip van de kerk is gebouwd in 1180. Hiervoor werd tufsteen (een soort natuursteen) gebruikt. De kerk werd toen gebouwd in romaanse stijl, die je kunt herkennen aan de vensters met ronde bogen.

    Het koor van de kerk is later gebouwd, tussen 1425-1450. Waarschijnlijk was de kerk vlak daarvóór vernield door Gelderse troepen. Voor de bouw van het koor werd baksteen (gemaakt van in de oven gebakken klei) gebruikt, afgewisseld met banden van tufsteen. Dwars op de zuidgevel werd in de 15e eeuw nog de sacristie toegevoegd. Dat is de ruimte waar de gewaden voor de geestelijken en borden, schalen en kelken werden bewaard, die tijdens vieringen werden gebruikt. In 1924 werd het schip aan de zuidkant verbreed.

    Noormannenpoortje in de noordgevel van de Maartenskerk in Doorn (Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

    Noormannenpoortje

    In de noordgevel zit een dichtgemetseld laag poortje. Dit wordt het Noormannenpoortje genoemd. Noormannen waren grote mannen die uit Scandinavië kwamen en bekend stonden als plunderaars. Om de kerk binnen te komen, moesten ze hun hoofd diep buigen, want het poortje was vrij laag. Zo werden ze gedwongen om een nederige houding aan te nemen. Dit is natuurlijk een mooi verhaal, maar er is nooit een Noorman door het poortje gegaan, want de Noormannen waren al lang vertrokken in de tijd dat de kerk werd gebouwd.

    Hagioscoop

    Een ander bijzonder onderdeel van de kerk is het trechtervormige ronde venster in noordoosthoek van de kerk. Dit heet een hagioscoop. Door dit venster kon je van buitenaf de relikwieën en het altaar zien. Mensen die de kerk niet in mochten, bijvoorbeeld omdat ze een besmettelijke ziekte hadden, konden zo toch iets meekrijgen van de vieringen die binnen werden gehouden.

    Toren

    Aan de toren werd jarenlang gebouwd. Hij was klaar in 1250. Hij is vierkant en gemaakt van baksteen, zonder verdere versieringen. In de toren zitten de klokken van het carillon (waar je melodietjes op kunt spelen) en een luidklok (om de tijd aan te geven, of om de bewoners berichten door te geven, bijvoorbeeld als er brand was of als iemand was overleden). Vroeger zat er ook een gevangeniscel in de toren. Bovenin de toren zit een smal galmgat; daardoor is het klokgelui buiten goed te horen. Bovenop de toren staat een grote spits. Onderaan is die vierkant van vorm en verder naar boven achtkantig. De toren is in totaal 38 meter hoog.

Foto’s maken

Maak onderweg naar de kerk een serie foto’s:

  1. Maak de eerste foto bij de school. Fotografeer in de richting waar de kerk staat. Het is niet erg als je hem nog niet kunt zien.
  2. Maak een eindje verder weer een foto.
  3. Ga zo door tot je bij de kerk bent. De kerk staat dus in elk geval op de laatste foto! Maar misschien zie je hem al eerder…

Bij de kerk wacht Frederik je op. Binnen vertelt hij het verhaal over zijn voorvader.

Nagesprek

  1. Hoe vond je het om in de kerk te zijn?
  2. Was je hier al eens eerder geweest?
  3. Welke nieuwe dingen heb je gezien en gehoord?
  4. Wat vond je bijzonder in het verhaal?
  5. Onderweg heb je foto’s gemaakt. Wanneer kwam de kerk in beeld?
  6. Wat kwam je onderweg tegen waardoor je de kerk niet (goed) kon zien?