Rondje om de kerk

Bezoek aan de kerk

45 minuten

Onderweg naar de kerk maken de leerlingen een fotoserie. In de kerk luisteren ze naar het verhaal van Frederik en ontdekken zo naar wie hij op zoek is.

  • Lesdoelen
    • De leerlingen leren zien dat de kerk nu minder herkenbaar is als landmark dan vroeger.
    • De leerlingen kennen de kerk in de eigen woonplaats.
  • Voorbereiding en benodigdheden

    Bekijk het rooster om te zien wanneer je de kerk bezoekt en hoe laat en waar je verwacht wordt. Regel indien nodig een paar hulpouders voor het kerkbezoek, en zorg dat ze weten wat er van hen wordt verwacht.

    Lees de uitnodigingsbrief hardop en bereid de leerlingen voor op het bezoek aan de kerk.

    Benodigdheden
    • Smartphones om onderweg foto’s te kunnen maken.

Frederik en de kerk

  • Uitnodiging van Frederik

    Beste klas,

    Hartelijk bedankt voor jullie antwoord op mijn brief. Ik ben zo blij dat ik nu weet in welke plaats mijn voorvader Frederik geleefd heeft. Ik ben er onmiddellijk naartoe gegaan om te kijken wat ik verder over hem te weten kon komen. Ik ben gaan kijken op het plein en gaan vragen aan mensen op straat. Maar daar werd ik niets wijzer van. Uiteindelijk ben ik naar de historische kring gegaan. Dat zijn mensen die alles willen weten van de geschiedenis van jullie dorp. Ja, en die wisten me veel meer te vertellen over mijn voorvader Frederik.

    Weten jullie nog dat ik jullie een bladzijde stuurde uit een boekje? Dat was de enige bladzijde die ik had. Maar de mensen van de historische kring hadden de rest van het boekje. Daarin staat het hele verhaal van mijn voorvader. Een heel bijzonder verhaal. Ik kan dat niet zomaar in een brief zetten. Daarom vraag ik jullie om naar de kerk te komen. Want die kerk speelt een belangrijke rol in het verhaal van mijn voorvader. Ik beloof jullie dan dat ik het spannende verhaal van mijn voorvader daar zal vertellen.

    Nogmaals: ontzettend bedankt voor jullie hulp! 

    Frederik Kortenhorst
    f.kortenhorst@gmail.com

  • Over de Andrieskerk
    Andrieskerk Amerongen, 2006 (Foto Michiel Verbeek, CC BY-SA 3.0)

    De Andrieskerk

    De Andrieskerk staat op het hoogste gedeelte van de Hof. Dit was vroeger het centrum van Amerongen. Hier was ook het raadhuis, waar onder andere recht werd gesproken. Op de Hof werd ook markt gehouden en was er kermis. Bij de pomp kon iedereen schoon drinkwater halen. Mensen die waren overleden, werden tot 1827 in en rond de Andrieskerk begraven. Daarna werd dat verboden en kwam er een speciale begraafplaats buiten het dorp.

    Onderdelen van de kerk

    De kerk bestaat uit drie delen:

    • het schip (het middendeel van de kerk)
    • het koor (het gedeelte waar in katholieke kerken het altaar staat)
    • de toren

    Kerken zijn altijd in dezelfde richting gebouwd, met het koor aan de oostkant, de kant waar de zon opkomt. Christenen vergelijken Jezus ook met de zon: ze noemen hem ‘het licht van de wereld’.

    Het schip is het oudste deel van de kerk in Amerongen. Het is gebouwd in de 13e eeuw. Het bestaat uit drie gedeelten (beuken). Daarna zijn het koor en de sacristie (ruimte waar de geestelijken zich konden omkleden en waar schalen en kelken werden bewaard, die tijdens vieringen werden gebruikt) gebouwd. Dat was in de 15e eeuw. In die tijd was een gotische bouwstijl in de mode met hoge ramen met spitse bogen. Hierdoor kwam er veel licht de kerk binnen. Muren van de kerk zijn gebouwd van tufsteen (natuursteen) en baksteen (in de oven gebakken klei). Aan de zijkanten heeft de kerk steunberen. Het dak van het koor is hoger dan het dak van het schip van de kerk.

    De toren

    De bouw van de kerktoren begon in 1527. Vóór die tijd was er een bredere lage toren. De nieuwe toren lijkt op de torens van Soest en Eemnes. Ze zijn allemaal gebouwd naar het voorbeeld van de Domtoren in Utrecht. Het is goed mogelijk dat de Utrechtse bisschop dat expres zo deed. Hij was niet alleen de baas van de kerk, maar ook van een groot gebied: het Sticht. Aan de randen van zijn gebied was er nog wel eens strijd om de macht. Anderen wilden die gebieden dan veroveren. Met zo’n ‘Utrechtse’ toren liet de bisschop zien dat hij het hier voor het zeggen had. Er zitten ook niet voor niets spleten met schietgaten in de toren, zodat hij verdedigd kon worden door soldaten van de bisschop. De toren is gemaakt van baksteen, afgewisseld met natuurstenen blokken. De toren heeft drie verdiepingen, die naar boven toe smaller worden. Hij is 55 meter hoog.

    Verwoest

    Rond 1550 was de kerk af. Later is er aan de zuidkant nog een kapel bijgebouwd. Boven deur kapel staat het jaartal 1418, maar de kapel is pas in de 17e eeuw gebouwd. Hij werd gebruikt als consistoriekamer (kamer waar de kerkenraad en de dominee samenkomen). In 1585 raakte de kerk beschadigd tijdens een oorlog met het Spaanse leger. Het duurde lang voordat de kerk hersteld kon worden. Hij was nog maar 20 jaar klaar, toen hij werd alweer vernield en in brand gestoken door de Fransen in 1672-1673. Daarna werd de kerk wél snel opgeknapt.

    Interieur Andrieskerk Amerongen, 1992 (Foto Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0)

    Interieur

    Toen de Andrieskerk werd gebouwd, was het een katholieke kerk. Iedereen was in die tijd katholiek. Hij was gewijd aan St. Andries (Andreas), één van de leerlingen van Jezus. Aanvankelijk stonden er veel beelden in de kerk en waren er schilderingen op de muren. Tijdens de Reformatie (rond 1580) werd het een protestantse kerk. De beelden zijn toen verwijderd en muurschilderingen verdwenen achter een laag witte kalk.

    Later is een aantal schilderingen bij een restauratie weer tevoorschijn gekomen. Vroeger was de hele indeling van de kerk gericht op het koor, waar het altaar stond. Maar de protestanten richtten de kerk anders in: het altaar werd weggehaald en de preekstoel kwam centraal te staan.

    In de kerk hangen verschillende rouwborden, met daarop de wapens en namen van overleden bewoners van het kasteel. In de kerk staat ook een grafmonument met de beelden van Goert van Reede en zijn vrouw Geertruid van Nijenrode, die overleden in 1585 en 1605.

Foto’s maken

Maak onderweg naar de kerk een serie foto’s:

  1. Maak de eerste foto bij de school. Fotografeer in de richting waar de kerk staat. Het is niet erg als je hem nog niet kunt zien.
  2. Maak een eindje verder weer een foto.
  3. Ga zo door tot je bij de kerk bent. De kerk staat dus in elk geval op de laatste foto! Maar misschien zie je hem al eerder…

Bij de kerk wacht Frederik je op. Binnen vertelt hij het verhaal over zijn voorvader.

Nagesprek

  1. Hoe vond je het om in de kerk te zijn?
  2. Was je hier al eens eerder geweest?
  3. Welke nieuwe dingen heb je gezien en gehoord?
  4. Wat vond je bijzonder in het verhaal?
  5. Onderweg heb je foto’s gemaakt. Wanneer kwam de kerk in beeld?
  6. Wat kwam je onderweg tegen waardoor je de kerk niet (goed) kon zien?