Leren en lezen - Kunst Centraal

Lesdoel

De leerlingen leren hoe een schooldag er 100 jaar geleden uit zag.

Voorbereiding
- Na de introductie gaan de leerlingen in tweetallen of groepjes de opdracht van het leesplankje maken.
- Print voor ieder groepje het leesplankje van aap-noot-mies en de bijbehorende schoolplaat.
- Print het werkblad met het lege leesplankje

Naar school

Wat valt je op aan de foto? Wat zijn de verschillen met het klaslokaal van toen en nu?

Hoe gingen kinderen vroeger naar school? Leraar24 heeft er een aflevering over gemaakt

Bekijk

Stellingen

Zet de tafels twee aan twee zoals bij Jet en Jan op school.
Ga achter je tafel staan met je handen op je rug.
De juf/meester leest de stellingen hieronder voor.
Wie denkt dat de stelling klopt, steekt één hand in de lucht. Wie denkt dat de stelling niet klopt, houdt de handen achter de rug.
Ga zitten als je het antwoord fout hebt.

Wie blijft als langste staan?

Leerlingen schreven vroeger met balpen.

Niet waar: Vroeger hadden kinderen geen balpennen.

Eerst schreven ze met een griffel op een lei. Een lei was gemaakt van een bepaald soort steen. Er zat een houten lijst omheen. De griffel was een soort krijtje. Ieder kind had een eigen lei, griffel en sponzendoos. In die doos zat een vochtig sponsje. Daarmee kon je fouten wegvegen of je lei schoon maken als hij vol was.

Later kwamen schriften en kroontjespennen die je in een inktpotje moest dopen.
Vroeger moest je altijd met je rechterhand schrijven

Waar: Anders veegde je met je hand in het krijt of de inkt en maakte je alles vies.
Jongens hadden vroeger vaker gymles dan meisjes

Waar: Vroeger kregen de meisjes andere lessen dan de jongens. De meisjes leerden breien en naaien. Jongens hadden vaker gym, dit gebeurde op het schoolplein want een gymzaal was er toen nog niet. Ook kregen jongens vaak techniekles. Hier leerden ze hoe ze moesten zagen en timmeren.
Leerlingen moesten vroeger 7 dagen per week naar school

Niet waar: Maar, ze gingen vroeger wél vaak 6 dagen per week naar school.
Vervelende kinderen werden vroeger door de juf of meester geslagen

Waar: Vroeger werden kinderen nog wel eens met een liniaal op de vingers geslagen als ze vervelend waren.
Als je vroeger straf had moest je met papieren varkensoren op je hoofd in de hoek gaan staan

Niet waar: Dit waren ezelsoren.
Als de juf of meester de klas binnenkwam moesten alle kinderen gaan staan

Waar: Alle kinderen moesten netjes opstaan om de juf of meester te begroeten als hij of zij de klas binnenkwam.
In de klaslokalen vroeger was het altijd koud

Niet waar: Ze hadden weliswaar nog geen verwarming, maar wél een kolenkachel. Vaak waren er jongens die wat eerder naar school kwamen om de kachel te vullen of om het as weg te brengen. Daarvoor kregen zij dan een paar centen per dag.
Een kort gesprek
- Wat vinden jullie van de school van vroeger?
- Wat is het grootste verschil met de school van nu?
- Wat vinden jullie ervan dat jongens en meisjes vroeger aparte vakken kregen?
- En wat zouden jullie ervan vinden als juffen of meesters bij straf nog steeds zouden mogen slaan?

Het leesplankje

In de tijd van Jet en Jan waren niet alleen het klaslokaal en de regels anders, maar er werd ook op een andere manier geleerd. Rekenen met een telraam bijvoorbeeld of lezen met behulp van een leesplankje. Het allerbekendste voorbeeld hiervan is de leesplank van aap-noot-mies. Met dit plankje en de hulp van een schoolplaat leerden de kinderen nieuwe woorden.

Opdracht

Verdeel de klas in tweetallen of kleine groepjes.
Print voor ieder groepje het leesplankje van aap-noot-mies en de bijbehorende schoolplaat.

Leesplankje van aap-noot-mies

print

Schoolplaat

print

Kunnen jullie de woorden van het leesplankje op de schoolplaat vinden? En weet je ook wat alle woorden betekenen?
Wat als je zelf een moderne aap-noot-mies versie zou kunnen maken? Welke woorden zouden er in deze tijd echt op moeten?

Gebruik hiervoor het lege leesplankje

print

Extra opdrachten

Maak een ‘stomme’ film

Maak met de klas een ‘stomme’ film. Bekijk het filmpje van De oude school. Kunnen jullie met de klas ook een ‘stomme film’ maken over jullie schooldag? Of – nog leuker – lukt het jullie om net als de klas van het filmpje een schooldag te filmen zoals vroeger? Kijk voor meer informatie voor het maken van een eigen (stomme) film op KlasCement of Filmboard.
Naar school zoals vroeger

Stap met de klas letterlijk terug in de tijd! Bouw je klaslokaal voor een dagdeel om tot een klaslokaal van vroeger en geef les zoals dit ook in 1910 werd gedaan. Zet de bankjes twee aan twee, geef les zonder digibord, maak ezels-oren als strafmuts, laat iedereen met rechts schrijven. En…als er goed gewerkt is, mag er natuurlijk ook buiten gespeeld worden! Maak een circuit met bijvoorbeeld: touwtjespringen, tollen, kaatseballen, knikkeren en blindemannetje.