Herdenken - Kunst Centraal

Lesdoelen
De leerlingen:
- maken kennis met wat mensen herdenken en waarom
- oefenen in het vormen en verwoorden van een mening

Wat is herdenken?

Als je iets herdenkt, spreek je met elkaar af om op een bepaalde dag samen aan een bijzondere gebeurtenis van vroeger te denken.

Je kan met je eigen familie iets herdenken, maar ook met je voetbalclub, stad, land of zelfs met de hele wereld.

Als je iets herdenkt, horen daar vaak acties bij, bijvoorbeeld een minuut stil zijn.

Bespreek samen
- Wie herdenkt er wel eens iets of iemand?
- Hoe doen jullie dat? Is er een bepaalde plek waar jullie herdenken? Doen jullie iets speciaals?
- Is het fijn of juist vervelend om iets te herdenken?
Waarheen, waarvoor...
Maak drie kolommen op het digibord. Schrijf boven de eerste kolom ‘Familie’, de andere ‘Houten’ en de laatste ‘Nederland’.
- Bedenk van alles wat jullie net hebben bedacht bij welke kolom die herdenking thuishoort. Is het iets dat alleen gevierd wordt in je eigen familie, in Houten of in heel Nederland?

Herdenkingsmonumenten

Jullie gaan kijken naar drie heel verschillende herdenkingsmonumenten.

Bespreek steeds de eerste twee vragen in tweetallen of kleine groepjes. Bekijk klassikaal de afbeeldingen en lees samen de informatietekst. Bespreek vervolgens de vragen weer in tweetallen of kleine groepjes. Daarna kunnen jullie de antwoorden met de klas bespreken.

1. Jan Pieterszoon Coen

Bespreek in tweetallen:

Ben je een held als er een standbeeld of een herdenkingsmonument voor je is neergezet?
Waaraan moet iemand voldoen om hem/haar/hen te herdenken?

Bekijk de afbeeldingen

Bespreek in tweetallen:

Wat zie je? (vorm, formaat, materiaal)
Is het meteen duidelijk wie of wat hier herdacht wordt?
Wat voor gevoel/welk idee krijg je bij het herdenkingsmonument?
Staat er tekst bij?
Wat vind je? Is dit een monument? Waarom wel/niet?

Bespreek klassikaal:

Informatie over het standbeeld

Dit is een standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. Het staat in Hoorn. Toen het beeld aan het einde van de 19e eeuw werd neergezet, vond men Coen een held. Hij werd gezien als een van de meest succesvolle bestuurders ooit van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).

Maar er is ook kritiek op de heldenstatus van Jan Pieterszoon Coen. Op de Banda eilanden gebruikte hij namelijk veel geweld. Hij wordt daarom ook wel de ‘Slachter van Banda’ genoemd. En bij de bouw van de havenstad Batavia (het huidige Jakarta) werd het oorspronkelijke Jayakarta verwoest.

Er zijn mensen die vinden dat hierom het standbeeld van Coen in Hoorn moet worden verwijderd.
Wat vinden jullie van het monument nu je er meer over weet?
Extra: Als veel mensen het oneens zijn over een monument, kan het dan beter worden afgebroken? Waarom wel/niet?

2. Stolpersteine

Bespreek in tweetallen:

Moet een monument opvallen?
Wie mag er bepalen dat er een monument komt voor iets of iemand, denk je?

Bekijk de afbeeldingen

Bespreek in tweetallen:

Wat zie je? (vorm, formaat, materiaal)
Is het meteen duidelijk wie of wat hier herdacht wordt?
Wat voor gevoel/welk idee krijg je bij het herdenkingsmonument?
Staat er tekst bij?
Wat vind je? Is dit een monument? Waarom wel/niet?

Bespreek klassikaal:

Informatie over de Stolpersteine

Misschien heb je wel eens zo’n klein steentje gezien? Dit zijn Stolpersteine, dat is Duits voor struikelstenen. De stenen herinneren aan mensen die slachtoffer zijn geworden van de Tweede Wereldoorlog. Zo krijgen zij weer een naam, in plaats van nummers te zijn. De gedenkstenen worden in de stoep gelegd voor het huis waar zij als laatst vrij konden wonen.

Op heel veel plekken in Europa zijn Stolpersteine te vinden. Samen vormen ze als het ware één groot monument. Ze worden gemaakt door kunstenaar Gunter Demnig. Er worden nog steeds nieuwe stenen bijgeplaatst, want iedereen kan een Stolperstein aanvragen. Het is dus een soort ‘levend’ monument.
Hoe belangrijk is de plek waar een monument staat?
Extra: denken jullie nu anders over de vraag 'wie mag er bepalen dat er een monument komt voor iets of iemand?'

3. Het vergeten Bestaan

Bespreek in tweetallen:

Hoe belangrijk is het dat meteen duidelijk is waar een monument over gaat?
Is stilte en rust nodig om te herdenken?

Bekijk de afbeeldingen

Je cookie instellingen blokkeren deze content.
Pas je instellingen aan om de content alsnog in te laden.

Bespreek in tweetallen:

Wat zie je? (vorm, formaat, materiaal)
Is het meteen duidelijk wie of wat hier herdacht wordt?
Wat voor gevoel/welk idee krijg je bij het herdenkingsmonument?
Staat er tekst bij?
Wat vind je? Is dit een monument? Waarom wel/niet?

Bespreek klassikaal:

Klassikaal: informatie over het monument 'Het vergeten Bestaan'

Naast de expeditietunnel van winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht staat dit monument. Heet heet Het vergeten Bestaan en is gemaakt door Lucas Mergler. In de tunnel verbleven 30 tot 40 jaar geleden veel drugsverslaafden en daklozen. Ze werden er aan hun lot overgelaten.

Het kunstwerk vraagt aandacht voor kwetsbare mensen die niet meer zo zichtbaar in de samenleving zijn. Je ziet een mens die in slaaphouding op de grond ligt en zoekt naar een veilige plek in de tunnel. Op de buitenkant van het kunstwerk zijn afdrukken te zien van kartonnen dozen, oude kranten en stukken doek. Spullen die warmte en bescherming kunnen bieden aan mensen die op straat leven.

Maar het kunstwerk wordt door veel mensen gebruikt als fietsenrek. Kunstenaar Lucas Mergler vindt dat geen probleem. Volgens hem symboliseert zijn werk een dakloos persoon waar mensen overheen kijken. Ook hoopt hij dat het monument een gebruiksobject wordt. Dat mensen erop gaan zitten bijvoorbeeld.
Wat vinden jullie ervan dat het monument als fietsenrek gebruikt wordt?
Extra: Wat vinden jullie ervan dat er een monument voor verslaafden en daklozen is?

Extra: filosofische vragen
- Kan de betekenis van een monument veranderen?
- Als iedereen die de Tweede wereldoorlog heeft meegemaakt dood is, moeten we dan nog steeds die oorlog herdenken?
- Als niemand het verhaal achter een monument kent, mag het dan afgebroken worden?
- Kunnen we vervelende gebeurtenissen niet beter vergeten?
- Mag iedereen meedoen aan een herdenking?

Vraag het je oma!… Of je opa… Of je buurman… Of…

Ter voorbereiding op jullie bezoek aan het herdenkingsmonument gaan jullie het in de volgende les uitgebreid hebben over de Tweede Wereldoorlog.

Ken jij iemand die iets over die tijd kan vertellen? Misschien kan je opa, oma of een oude buurman nog iets herinneren… Of misschien hebben zij wel verhalen over de Tweede Wereldoorlog gehoord van hun ouders?

Thuisopdracht

Vraag in elk geval één iemand uit je omgeving of hij/ zij je een verhaal wil vertellen over iets dat hij/ zij weet over de Tweede Wereldoorlog.