De klas van ’45

Wat oorlog met je doet

60 minuten

  • Lesdoelen
    • De leerlingen praten verder over wat oorlog met mensen doet.
    • De leerlingen vergroten hun inlevingsvermogen en oefenen met het vormen van een eigen mening.
    • Ze leggen verbanden tussen de thema’s en de emoties die ze daarbij voelen.

Het museumbezoek

  • Wat is je het meest bijgebleven van het museumbezoek?
  • Wat heeft het meeste indruk gemaakt?

Ga naar de startpagina van De Klas van ’45 digiles.

  • Klik op de optie ‘ik ben leerling’.
  • Beantwoord de vraag ‘heb jij de Klas van ’45 al bezocht?’ met ‘ja’.
  • Bekijk het filmpje en doe de opdracht.

Extra: Oorlog in je eigen omgeving (15 min)

 

Drie lachende boeren komen over de weg tussen de bomen aanfietsen met achter zich een grote kudde koeien.
Evacuatie van vee uit de Gelderse Vallei, mei 1940 (Collectie Stichting Oud Woudenberg)
  • Lees dit korte verhaal over Johan (9 jaar)
  • Verhaal

    Na de Duitse inval is het wegbrengen van het melkvee een van de eerste gebeurtenissen waaraan de kleine Johan merkt dat er grote veranderingen op komst zijn. Dat vee moet weg omdat het midden in het schootsveld staat. Dat is niet alleen gevaarlijk voor de dieren zelf, maar ook strategisch onhandig: het zou immers gebruikt kunnen worden om achter te schuilen. Via Wijk bij Duurstede wordt het vee naar Zuid-Holland geleid. Gerard, Johans vader, smeert een beetje rode menie (een soort verf) op de koppen van zijn koeien in de hoop ze later te herkennen.

     

    Na het vee moeten ook de mensen de Gelderse Vallei verlaten. Inwoners uit Scherpenzeel, Renswoude en Woudenberg worden geëvacueerd naar Noord-Holland. Ze verzamelen zich eerst op het treinstation Woudenberg/Scherpenzeel en gaan later naar een lege soldatenbarak bij een melkfabriek, waar ze slapen op uitgestrooid stro. Tijdens de evacuatie blazen Nederlandse militairen in de Grebbelinie boerderijen en huizen op die in het schootsveld staan. Vanuit de schuilplaats ziet Johan de rookpluimen boven de brandende boerderijen hangen.

    De boerderij van de familie Lagerweij is flink beschadigd en bovendien is de omgeving bezaaid met granaten, waardoor de kinderen in het begin niet van het erf af mogen.

     

    De familie Lagerweij komt op eerste Pinksterdag aan in Alkmaar. Daar blijven ze een week bij een gezin in huis, tot de overgave van het Nederlandse leger. Daarna gaat het gezin met een gehuurde bus terug naar de Gelderse Vallei. Hoe dichter ze bij huis komen, hoe meer noodbruggen en kapotte huizen, molens en boerderijen Johan ziet. De boerderij van de familie Lagerweij is flink beschadigd en bovendien is de omgeving bezaaid met granaten, waardoor de kinderen in het begin niet van het erf af mogen.

     

    Vader Gerard levert de achtergelaten geweren in en begint met het herstellen van het boerenbedrijf. Maar een klein deel van het geëvacueerd melkvee keert terug uit Zuid-Holland, waarop Gerard schapen aanschaft. In de hele Gelderse Vallei wordt gewerkt aan het herstellen van de schade. Huizen worden weer bewoonbaar gemaakt en er worden noodwoningen gebouwd, onder andere van het stellinghout uit de loopgraven. Lichamen van gesneuvelde soldaten worden opgegraven en op de Grebbeberg herbegraven.

     

    Het verhaal van Johan Lagerweij is te lezen op UtrechtAltijd. Lees hier het complete verhaal.

Bespreek met elkaar de volgende vragen:

  • Waarom moesten het vee en de mensen weg uit de Gelderse Vallei?
    1. omdat het hier te gevaarlijk was als er gevechten zouden uitbreken
    2. omdat het uitzicht in het schootsveld helemaal vrij moest zijn en de vijand zich niet kon verstoppen
  • Stel je eens voor: wat kan Johan allemaal gezien, gehoord, geroken en gevoeld hebben tijdens de evacuatie?
  • Wat heb jij nodig om je thuis te voelen?
Vorige les