De Grebbelinie

Verdedigen met water

45 minuten

  • Lesdoelen

    In deze les leren de leerlingen over verschillende manieren van verdedigen tegen de vijand. En hoe water in Nederland lange tijd als belangrijk wapen werd ingezet in tijden van oorlog.

    De leerlingen ontdekken het belang van Waterlinies en welke linie in hun eigen omgeving van belang was: De Grebbelinie.

     

Verdedig je tegen de vijand!

Bekijk onderstaande afbeeldingen.
Wat hebben deze foto’s met elkaar te maken?

  • Bunker

  • Chinese muur

  • Kasteelmuur

  • Prikkeldraadversperring

  • Antwoord

    Op deze foto’s staan allemaal verdedigingswerken: bouwwerken waarmee mensen zich door de eeuwen heen hebben verdedigd tegen de vijand.

Verdedigingsmanieren

Stel, het is oorlog en de vijand komt eraan. Hoe kun je je nog meer verdedigen?

Hoe deden ridders dit bijvoorbeeld? En de Romeinen? En hoe doen we dit nu? Met bouwwerken, wapens, andere technieken?

Verzamel samen zoveel mogelijk antwoorden en opties. Kies hiervoor uit één van onderstaande werkvormen.

  • Schrijf allemaal in 30 seconden zoveel mogelijk antwoorden op

    Wie heeft het meest opgeschreven? Welk antwoord komt het meest voor? Welke het minst? Heeft iemand iets opgeschreven wat niemand anders heeft?

  • Ga allemaal staan. Eén iemand geeft een antwoord, gaat zitten en geeft de beurt door aan de volgende.

    Lukt het om de hele klas te laten zitten zónder dat een antwoord dubbel wordt genoemd?

  • Maak om de beurt deze zin af: "Ik ga op oorlogspad en verdedig me met…"

    Als de eerste klaar is gaat de beurt naar de volgende. Die herhaalt wat nummer 1 heeft gezegd en voegt er weer wat aan toe, etc.

Bron: De Canon van Nederland

Wist je dat…

je de vijand ook tegen kan houden met water?
Hoe zou je dit kunnen doen?

Verdedigen met waterlinies

Al in de 16e eeuw bedacht een slimmerik een nieuwe manier om een vijand tegen te houden: met water.

De Nederlanders waren tot dan toe vooral bezig geweest om water af te voeren en gebieden droog te leggen. Dat deden ze bijvoorbeeld met windmolens.

Iemand bedacht toen: als je gebieden kunt droogleggen, moet het ook mogelijk zijn om gebieden gecontroleerd onder water te zetten. Zo ontstonden waterlinies.

Bekijk het volgende filmpje (7.50 min) en beantwoord de vragen.
bekijk
  • Wat betekent inunderen?

    Het onder water zetten van een stuk land ter verdediging voor de vijand.

  • Waarom werden de polders kniehoog onder water gezet?

    Om de vijand tegen te houden.

  • Wat kon je allemaal niet zien door het water?

    Obstakels als paaltjes en prikkeldraad, maar ook diepere sloten.

  • Hoe lang duurt het voordat alles onder water staat?

    Een paar dagen of zelfs weken.

Foto: Allard Willemse

Wist je dat…

Net als de Stelling van Amsterdam, zijn er in Nederland nog wel 45 stellingen en waterlinies! Van de oude Romeinse Limes tot de linie vlak bij jullie in de buurt.

Weten jullie hoe deze linie heet?

De Grebbelinie

De Grebbelinie is een waterlinie tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, die werd aangelegd in de 18e eeuw. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog (tussen 1939 en 1940) was de Grebbelinie de hoofdverdediging van het Nederlands Defensieplan onder de naam ‘Valleistelling’.

De kaart van de Grebbelinie

Geef antwoord op de volgende vragen:

  • Van waar tot waar loopt de Grebbelinie?

    Van Rhenen tot Spakenburg.

  • Langs welke andere plaatsen loopt de Grebbelinie?

    Langs Veenendaal, Renswoude, Scherpenzeel, Woudenberg, Leusden, Amersfoort, Baarn, Eembrugge, Eemdijk, Bunschoten, Spakenburg en Nijkerk.

  • Van welke kant dacht men dat de vijand zou komen? Waaraan zie je dat?

    Uit het oosten: het onder water gezette gebied ligt aan de oostkant van de linie(dijk).

Benieuwd hoe de Grebbelinie in oorlogstijd werd gebruikt? Dat ontdekken jullie in de volgende les!
Volgende les