De Grebbelinie

De Grebbelinie en de toekomst

60 minuten

  • Lesdoelen

    In deze les leren de leerlingen wat het betekent als iets Rijkserfgoed is. Ook denken ze na over wat zij vinden van de Grebbelinie als erfgoed én hoe je in de toekomst om kunt gaan. Dit laatste verwerken ze in een creatieve opdracht.

  • Benodigdheden

Erfgoed van de Grebbelinie

Tijdens het bezoek aan het Educatief Centrum Grebbelinie hebben jullie allerlei sporen van de Grebbelinie bekeken, zoals kazematten, een liniedijk, een (nagebouwde) loopgraaf, foto’s, kaarten en meer. We noemen deze verzameling van sporen ook wel erfgoed.

Veel mensen vinden het belangrijk dat we overblijfselen van de Grebbelinie bewaren. In 2011 is de Grebbelinie aangewezen als Rijksmonument.

Erfgoed = sporen uit het verleden die we willen bewaren voor de toekomst

De Grebbelinie als Rijksmonument

Zoek op in tweetallen:

  • Wat is een Rijksmonument?

    Een rijksmonument is een gebouw of plek die zo belangrijk is voor de geschiedenis of cultuur van Nederland, dat de overheid zegt:

    “Dit mag nooit zomaar verdwijnen of worden veranderd zonder toestemming.”

  • Wanneer wordt iets een Rijksmonument?

    • Als iets ouder is dan 50 jaar (soms veel ouder, denk aan kerken uit de middeleeuwen of molens uit de 18e eeuw).

    • Als het gebouw of de plek een bijzondere waarde heeft: bijvoorbeeld omdat er iets belangrijks is gebeurd, omdat het er heel mooi of speciaal uitziet, of omdat het laat zien hoe mensen vroeger leefden.

  • Wie bepaalt wanneer iets een Rijksmonument is of wordt?

    Dat wordt in Nederland bepaald door de Rijksoverheid, en dan vooral door een onderdeel daarvan dat heet: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

    Zij houden onder andere een Rijksmonumentenregister bij. Hier kun je alle Nederlandse Rijksmonumenten terugvinden.

  • En, áls iets een Rijksmonument wordt, wat betekent dit dan? Wat gebeurt of verandert er?

    Als iets officieel een rijksmonument wordt, verandert er best veel. Bijvoorbeeld onderstaand:

    1. Extra bescherming
      Het gebouw of de plek mag niet zomaar worden afgebroken, veranderd of opgeknapt zonder toestemming. Dit heet monumentenvergunning. De overheid wil zeker weten dat het bijzondere uiterlijk en de geschiedenis behouden blijven.
    2. Onderhoud moet zorgvuldig
      Je mag het wél repareren of restaureren, maar vaak moet dat met speciale materialen en technieken, zodat het er nog steeds uitziet zoals vroeger.
    3. Mogelijk financiële hulp
      De eigenaar kan soms subsidie of belastingvoordeel krijgen om het gebouw goed te onderhouden. Want oude gebouwen zijn vaak duur in onderhoud.
    4. Het krijgt een officieel bordje of vermelding
      Veel rijksmonumenten hebben een klein blauw-wit schildje bij de ingang met het woord Rijksmonument. Zo weten bezoekers meteen: “Dit is iets bijzonders!”
    5. Iedereen weet: dit hoort bij ons erfgoed
      Het wordt opgenomen in het landelijk monumentenregister, een soort officiële lijst van alle beschermde schatten van Nederland.

    Kortom: een rijksmonument wordt als het ware een VIP onder de gebouwen — speciaal, beschermd en gerespecteerd.

Ga nu klassikaal met elkaar in gesprek over:

  • Vind je het terecht dat de Grebbelinie een Rijksmonument is? Waarom wel/niet?
  • Vind je het belangrijk dat we sporen als die van de Grebbelinie bewaren? Waarom wel/niet?
  • Als je zelf zou mogen kiezen wat wel/niet bewaard zou blijven van de Grebbelinie, wat zou je dan kiezen?

De Grebbelinie en de toekomst

Het is al 75 jaar geleden dat de Grebbelinie dienst heeft gedaan als verdedigingswerk in de oorlog. Inmiddels is de linie een langgerekt natuurgebied geworden, waarin nog wel veel sporen van vroeger terug te vinden zijn.

Wat zou je nog meer met deze overblijfselen kunnen doen?
Kun je met jouw kennis over de Grebbelinie andere toepassingen bedenken?

Kies één van de onderstaande opdrachten:

  • 1) Van kazemat naar...

    Er zijn zoals jullie hebben gezien nog veel sporen van de Grebbelinie over. Maar veel van die overblijfselen hebben hun oude functie verloren. Zou je iets kunnen bedenken waardoor je ook nu iets hebt aan een loopgraaf of kazemat?

    Opdracht

    Verzin een nieuwe functie voor een kazemat in vredestijd. Kijk eerst nog eens goed hoe een kazemat eruit ziet en welke kenmerken die heeft (dikke muren, schietgaten, sommige met stekels erop, enz). Wat zou je hier allemaal mee kunnen? Wat kun je er van maken? Gebruik werkblad 1 om jouw kazemat om te toveren tot een tuinhuisje, winkel of….

  • 2) Beschermen in het geheim

    De Grebbelinie is een bijzondere plek met een bijzonder verhaal. Het is een slimme uitvinding die ons land beschermde door gebruik te maken van het landschap. De waterlinie is een uitvinding die je niet meteen ziet. Daarom wordt het ook wel het grootste geheime wapen van Nederland genoemd.

    Opdracht

    Je gaat een bijzondere plek beschermen met een geheim wapen: een slimme uitvinding die je niet meteen ziet. Net als de waterlinie!

    Maak groepjes van 4 en beantwoord de volgende vragen:

    • Wat is voor jou een bijzondere plek? Denk aan: het speeltuintje, het voetbalveld, het schoolplein, het bos, de schuur of de bibliotheek. Denk er 30 seconden stil over na.
    • Wissel uit: welke plek had je in gedachten?
    • Kies met je groepje 1 plek uit. Voor deze plek gaan jullie een geheim wapen bedenken. Gebruik werkblad 2a of 2b.
Vorige les