-
Lesdoelen
De leerling:
- Maakt kennis met belangrijke historisch erfgoed in de eigen omgeving
- Leert over een aantal belangrijke bewoners van het Kasteel van IJsselstein
- Leren informatie te verzamelen door middel van verschillende kanalen
- Leren samen te werken en te presenteren.
-
Benodigdheden
- Laptops/computers/telefoons met internet
- A4-papier
- Tekenmateriaal
-
Informatieve websites voor de opdracht Woordweb
-
Eventuele extra informatie
Wat is er precies gebeurd? Het begint allemaal met de dood van Floris de Vijfde in het jaar 1296. Floris de Vijfde was de graaf van Holland. Holland is tegenwoordig een ander woord voor Nederland, maar in die tijd bestond het gebied ongeveer uit wat wij nu kennen als Noord- en Zuid-Holland en Zeeland.
Floris werd in 1296 vermoord door enkele machtige edellieden. Zij vonden dat de graaf meer rekening hield met de arme boeren en burgers dan met hen en wilden hem daarom uit de weg ruimen. Door de dood van Floris zijn veel mensen geschokt en in de war. De graaf wordt opgevolgd door zijn zoon Jan de Eerste, maar deze is nog maar 14 jaar en heeft niet veel te vertellen. Al gauw zit hij onder de plak van zijn raadsman Wolfert van Borselen.
De bisschop van Utrecht, Willem van Mechelen, profiteert van de verwarring na de dood van Floris de Vijfde. Als bisschop heeft Willem veel macht over de kerk maar hij is ook bestuurder van een groot gebied dat ongeveer bestaat uit de tegenwoordige provincies Utrecht, Groningen, Drenthe en Overijssel samen. Zijn gebied was nog groter, maar in een eerdere oorlog met Holland is de bisschop land kwijtgeraakt en pakt nu zijn kans om zijn gestolen bezit weer terug te pikken. Je raadt het al, het komt tot een oorlog tussen Holland en de bisschop. Holland wil daarbij Kasteel IJsselstein in beslag nemen. De sterke burcht ligt namelijk dicht bij de stad Utrecht waar de bisschop woont.
Gijsbrecht van IJsselstein is een leenman van de graaf en moet hem dus eigenlijk gehoorzamen. Maar hij is óók dienstman van de bisschop en moet hem dus ook gehoorzamen. Gijsbrecht weigert zijn kasteel af te staan, wat hem duur komt te staan! Hij wordt gevangengenomen met hulp van de heren van Vianen en Culemborg en in de kerkers van het kasteel Culemborg gezet. Al gauw wordt Kasteel IJsselstein omsingeld door de legers van de graaf. Bertha moet nu in haar eentje het kasteel verdedigen.
Snel worden alle krijgslieden opgetrommeld! Er wordt zelfs een zoontje van de heer van Vianen ontvoerd om zo te proberen een eind te maken aan de belegering. Maar deze laat zich hierdoor niet tegenhouden. De moedige Bertha houdt het een jaar lang vol, maar er zijn zieken en gewonden. De honger en uitputting slaan toe en zij moet de strijd opgeven. De vijand belooft Bertha dat de vrouwen en kinderen, zijzelf en de helft van haar manschappen vrijgelaten worden. De andere helft van de mannen zal worden gedood. Maar welke helft zal blijven leven?!? De mannen moeten erom loten.
Pas jaren later krijgen Gijsbrecht en Bertha hun kasteel en alle andere bezittingen weer terug. Samen met zijn zoon Arnoud zorgt Gijsbrecht er voor dat IJsselstein een belangrijke vestingstad wordt met dikke muren, torens en poorten.
Introductie
Voordat IJsselstein een stad was, werd hier meer dan 700 jaar geleden aan de Hollandse IJssel een zogenaamde stein (stenen burcht) gebouwd. Dat stein aan de IJssel leidde uiteindelijk tot de naam IJsselstein.
Niemand weet precies wanneer het kasteel gebouwd is en hoe het er exact uitzag. Het is in 1417 verwoest en pas na 1470 mocht IJsselstein weer een nieuw kasteel bouwen. Jammer genoeg is ook van dit tweede kasteel bijna niets meer overgebleven, behalve één stoere toren. Deze ‘Loyertoren’, want zo heet hij, vind je in het kasteelpark aan het Kronenburgplantsoen.
Als de muren van de toren spreken konden zou je spannende verhalen horen over oorlogen en belegeringen. Eén verhaal is vooral beroemd geworden door het boek ‘Fulco de Minstreel – Een spannend IJsselsteins ridderverhaal’, geschreven door C. Joh. Kieviet. Het is een fantasieverhaal over een echt gebeurde geschiedenis, namelijk de langste belegering die Kasteel IJsselstein ooit heeft meegemaakt. Fulco, de titelheld van het boek, is de trouwe dienaar van Gijsbrecht van IJsselstein en diens vrouw Bertha van Heukelom.
Het grappige is dat Fulco in het echt nooit heeft bestaan! Hij is verzonnen door Kieviet, die het verhaal ook heel anders laat aflopen dan in werkelijkheid is gebeurd. De ware held is misschien wel de dappere kasteelvrouwe Bertha van Heukelom, die zonder haar man, heer Gijsbrecht van IJsselstein, het kasteel een jaar lang heeft weten te verdedigen.
Video
Bekijk klassikaal de volgende video. Let tijdens het kijken en luisteren op de volgende dingen: de plekken, de tijd en personages.
Beantwoord klassikaal de volgende vragen:
Woordweb maken
Verdeel de klas in groepjes. Ieder groepje gaat een Woordweb maken over één van de belangrijke personen uit de video. Zorg dat alle personen voorkomen! Ieder groepje mag gebruik maken van een laptop, tablet of telefoon met internet.
Gebruik informatie uit de video, of van informatieve websites.
Presenteren
Is het jullie gelukt zo veel mogelijk woorden over je personage te verzamelen? Als afsluiting mogen jullie je Woordweb kort presenteren aan de rest van de klas.