Stad in de middeleeuwen

De oude stad

45 minuten

  • Lesdoelen

     

    • De leerlingen komen meer te weten over het leven in de middeleeuwse stad.
    • De leerlingen oefenen in het gebruik van oude kaarten.
    • Ook leren ze zich oriënteren op de oude en de huidige plattegrond van Wijk bij Duurstede. Ze zien dat er veel veranderd is, maar ook dat veel elementen nog herkenbaar zijn.
  • Voorbereiding en benodigdheden

    Print werkblad 1 (en eventueel het 2e deel van Gijsberts’ verhaal) en kopieer voor alle leerlingen.

    Benodigdheden

Op pad met Gijsbert

Herinneren jullie het verhaal van Gijsbert nog? Hoe hij op pad ging door de middeleeuwse stad Wijk bij Duurstede?

In deze opdracht stappen jullie met een oude kaart in zijn voetsporen! 

Lukt het jullie alle locaties te vinden?

 

 

  • Opdracht

     

    • Maak tweetallen
    • Vul samen de opdrachten in van werkblad 1
    • Vergelijk jullie antwoorden met die van de andere groepjes
    • Bekijk nu de antwoorden op het antwoordenblad

Wijk bij Duurstede toen en nu

In de middeleeuwen was het verschil tussen stad en (platte)land enorm. De stad was ommuurd, en je kon er niet zo maar in- en uit lopen, zoals tegenwoordig.

Nu is Wijk bij Duurstede sinds de middeleeuwen natuurlijk gegroeid en veranderd. Maar niet alles van vroeger is helemaal verdwenen…

  • Kijk nogmaals goed naar onderstaande kaart
  • Vergelijk vroeger en nu

    Er is veel veranderd sinds de middeleeuwen, maar opvallend aan Wijk bij Duurstede is hoezeer het stratenpatroon van vroeger nog steeds zichtbaar is.

    Bekijk het huidige centrum op Google Maps en vergelijk met de oude kaart.

    • Wat is hetzelfde gebleven? Wat is er veranderd?
    • Welke plekken uit het verhaal van Gijsbert en werkblad 1 herken je terug?
    • Kun je nog stukken stadsmuur terugvinden?
    • Wat valt je nog meer op?

     

Wijk bij Duurstede 1550 (Kaart Jacob van Deventer)

Hoe het afliep met Gijsbert…

  • Weten jullie nog wat er gebeurde met Gijsbert in deel 1?

    Gijsbert is ’s ochtends vroeg de stad uit geslopen omdat hij nog één streek wilde uithalen voordat hij in de leer gaat bij een metselaar. Hij wil iets doen wat écht gevaarlijk is: een haas vangen.

    Hazen en ander wild waren voorbehouden aan de edelen. Gewone mensen mochten geen wild vangen. Gijsbert steelt de haas uit de strik van een stroper, die dus zelf ook weer een dief is. Vandaar de titel van het verhaal: de dief bestolen.

    Maar als hij onderweg is naar huis met zijn buit, hoort hij mensen schreeuwen die achter een dief aan zitten. Hij denkt dat het om hem gaat en vlucht de kerk in.

Wat denken jullie dat er gaat gebeuren? Komt het goed met Gijsbert?

  • Lees het verhaal

     

    Lees klassikaal het tweede deel van het verhaal ‘De dief bestolen’ voor.

    Bespreek na afloop het verhaal na met behulp van onderstaande vragen.

  • Bespreek na

     

    • Heb je dit keer woorden gehoord die je niet kende (of waarvan je denkt dat ze in de middeleeuwen werden gebruikt)? Welke woorden waren dat?
    • Het leven van Gijsbert toen was heel anders dan het leven nu. Noem vijf verschillen.
    • Wat is je nog meer opgevallen in het verhaal?
    • In welke tijd zouden jullie liever willen leven, toen of nu? Waarom?

Brand!

In het verhaal van Gilbert hoorden jullie over een grote brand. In de middeleeuwen waren de meeste huizen van hout. Daarnaast gebruikten ze in huis open vuur om op te koken en zich mee te verwarmen. Dit is natuurlijk hartstikke brandgevaarlijk!

Hout vat snel vlam en brand kan daardoor snel overslaan naar meerdere huizen. Niet zo gek dus dat het in de Middeleeuwen meer dan eens voorgekomen dat hele steden in vlammen opgingen. Ook in Wijk bij Duurstede was er in 1444 een grote stadsbrand, waardoor een groot deel van de stad in as werd gelegd.

Stadsbrand in de middeleeuwen
  • Bekijk de afbeelding

    Bekijk bovenstaande afbeelding van een stadsbrand in de middeleeuwen.

    • Wat gebeurt er allemaal op de afbeelding?
    • Waarom denk je dat? Waaraan kun je dat zien?
    • Wat valt je nog meer op?
  • Hoe blusten ze in het verhaal van Gilbert de brand?
    • Ze schepten water op uit de gracht en gaven die in (leren) emmers door aan elkaar.
    • De vader van Gilbert gebruikte een bijl om de huizen naast het brandende pand om te hakken, zodat het vuur niet kon overslaan.
    • Ze gooien natte zeilen over de huizen in de buurt.

     

  • Wat zou jij doen?

    Hoe zou jij een brand proberen te blussen als je geen brandslang, telefoon of brandweer zou hebben?

Benieuwd naar meer verhalen over het Wijk bij Duurstede van vroeger? De volgende les gaan jullie op stadswandeling met vrijwilligers van Museum Dorestad!
Vorige les Volgende les