Lesdoelen
- Leerlingen kunnen aangeven welke invloed de industrialisatie gehad heeft op dans als kunstdiscipline.
Voor de leerkracht
Om de leerlingen te helpen met kijken is dit een mooi moment om VTS (Visual Thinking Strategies) toe te passen.

Dat gaat volgens drie grote kijkvragen:
- Wat gebeurt er?
- Waaraan zie je dat?
- Wat valt er nog meer te ontdekken?
Meer over VTS? www.vtsnederland.org

Modernisme

Het is een gouden wet: als de wereld verandert, verandert de kunst mee. Dat gebeurde ook tijdens de industriële revolutie. De inhoud van kunst veranderde. Voor het eerst werden gewone mensen onderwerp van kunst. Ook de vorm (uiterlijk) van kunst veranderde. Door alle uitvindingen, zoals fotografie, treinen, machines, elektrisch licht zochten kunstenaars naar andere manieren om die nieuwe, moderne wereld te laten zien.

De uitvindingen hadden invloed op alle kunstvormen, maar de invloed is het meest zichtbaar bij beeldende kunst en dans.

Deze tijd wordt ook wel de tijd van het Modernisme genoemd.

Beeldende kunst

Moderne kunstenaars vonden dat kunst niet meer ging om het nauwkeurig weergeven van de werkelijkheid. In plaats daarvan wilden ze:

Gevoelens en indrukken uitdrukken.
De wereld weergeven zoals je die erváárt, niet zoals je die (precies) ziet. Hier werd ook gekeken naar hoe je bijvoorbeeld beweging kon laten zien op een schilderij.
De vormen van dingen afbreken en opnieuw opbouwen.
Soms zelfs alle herkenbare vormen weglaten en alleen nog kleuren, lijnen of patronen gebruiken.

100 jaar geleden kwamen een aantal Nederlandse kunstenaars bij elkaar die op deze manier kunst maakten. Ze noemden zichzelf De Stijl.

Opdracht

Bekijk onderstaande schilderijen. Maak groepjes van 3-4 personen en kies één schilderij uit om samen te bespreken. Beantwoord hierbij de volgende vragen:

Wat zie je?
Wat valt je op? Denk aan kleurgebruik, vormen, lijnen.
Denk je dat dit schilderij voor of na de industriële revolutie is gemaakt? Waarom denk je dat of hoe denk je dat te kunnen zien?
Waar denk je dat dit schilderij over gaat? Waarom denk je dat?
Wat valt je nog meer op aan het schilderij?

Jean-François Millet - De Arenleesters (1857)
Pablo Picasso - Head of a woman (1935)
Piet Mondriaan - Tableau II (1921)
Johannes Vermeer - Het Melkmeisje (ca. 1658)
Vincent van Gogh - Olijfbomen (1889)
Marcel Duchamp - Nude descending a staircase no. 2

Dans

Niet alleen in de beeldende kunst vond er verandering plaats. Ook in de dans en muziek was te zien en horen dat de wereld veranderd was. Net als bij de schilderkunst werd er gezocht naar nieuwe vormen en werd er volop geëxperimenteerd met nieuwe klanken, bewegingen en ritmes.

Het is misschien moeilijk om je voor te stellen, maar de veranderingen die toen in de kunst plaatsvonden werden gezien als revolutionair. Mensen hadden nog nooit zoiets gezien. Het brak met alle (ongeschreven) regels die tot dat moment golden in de kunst. Het was dus heel anders dan wat mensen verwachtten in die tijd en wat er toen “gewoon” was. Daar werden mensen soms zelfs bang of boos van.

Opdracht

Bekijk onderstaande video’s en beantwoord de volgende vragen:

Hoe klinkt de muziek die je hoort? Klinkt deze snel, langzaam, mechanisch, melodisch, vloeiend of juist vervreemdend?
Wat valt je op aan de bewegingen? Zijn ze vloeiend of juist mechanisch? Zijn ze sierlijk en licht of juist hoekig en stevig?
Is dit dans en muziek van voor, na of tijdens de industrialisatie? Waarom denk je dat?
Wat blijft er hangen als je het filmpje hebt gezien? Wat voor emoties maakt het bij je los?