Glas, van werk naar kunstwerk l Bezoek Glasmuseum

Glasblazen en glaskunst

45 minuten

  • Lesdoel
    • Leerlingen blikken terug op de gevolgen van de industriële revolutie.
    • Leerlingen maken kennis met glas als kunstvorm en ontdekken hoe dit is ontstaan.
    • Leerlingen leren over het proces van glasblazen.
    • Leerlingen brengen hun waarnemingen onder woorden en oefenen hiermee voor het museumbezoek.
  • Voorbereiding en benodigdheden
    • Aan het einde van deze les wordt leerlingen gevraagd om een vraag voor de kunstenaar te bedenken. Help leerlingen om een goede vraag voor te bereiden. Niet elke vraag kan worden behandeld tijdens het bezoek. In het kader van de verwachtingen is het goed om dit vooraf aan leerlingen te laten weten.
    • Check of het filmpje van het Klokhuis het doet voordat de les start.

Even terugblikken

In de lessen rondom het bezoek van het Stedelijk museum hebben jullie geleerd over de industriële revolutie en de kinderarbeid in fabrieken zoals de Glasfabriek in Leerdam. Even terugblikken.

  • Wat gebeurde er ook alweer tijdens de industriële revolutie?

    Door de opkomst van (stoom) machines werd het werk van mensen meer overgenomen door machines. Hierdoor konden er bijvoorbeeld veel meer flesjes per minuut worden gemaakt dan wanneer een glasblazer dit met de hand zou doen.

  • Wat veranderde er in het werk van de glasblazers in de Glasfabriek

    De industrialisatie zorgde ervoor dat er nieuwe technieken kwamen om met glas te werken. De machines namen het zware of saaie werk in de fabriek over, waardoor mensen konden experimenteren met nieuwe vormen en technieken.

  • Wat veranderde er voor de kinderen die ook vaak moesten werken in de fabrieken?

    In 1874 werd het Kinderwetje van Van Houten ingevoerd. Dit betekende kinderarbeid voor kinderen onder de 12 jaar verboden was.

Hoe maak je glas?

Glas wordt geblazen. Maar hoe werkt dit eigenlijk? Bekijk dit filmpje van het Klokhuis in ieder geval tot minuut 07:50

Aflevering Klokhuis Glas

Glasblazer aan het werk. Bron: Shutterstock
  • Welke ingrediënten zijn er nodig om glas te maken?

    Zand, kalk, soda en gerecycled glas.

  • Wat gebeurd er met het gemeng (het mengsel van alle ingrediënten) als het heet wordt?

    Als het gemeng (kalk, zand, gerecycled glas en soda) heet wordt dan wordt het vloeibaar. Op die manier kun je het vloeibare glas in allerlei vormen blazen.

  • Waarom is het belangrijk om tijdens het glasblazen de blaaspijp te blijven rond draaien?

    Als de glasblazer stopt met draaien dan zakt het hele stuk geblazen glas naar de grond. Dit komt door de zwaartekracht. Je moet dus blijven draaien om een mooie vorm te kunnen krijgen.

Glas en kunst

Van 1912 tot 1933 was Petrus Marinus Cochius directeur van de Glasfabriek. Hij heeft ervoor gezorgd dat de glasfabriek ook een plek werd waar glaskunst gemaakt kon worden.

Door de industriële revolutie namen machines dus veel werk over van de mensen. Hierdoor ontstond ruimte om te experimenteren met het materiaal. Wat als we nu eens kleurstof aan het glas toevoegen? Of als we 2 vormen samen laten smelten, of wat als ik eens een vierkant glas maak in plaats van rond? Kortom, er was enorm veel ruimte om creatief te zijn.

Meneer Cochius dacht bijvoorbeeld: een drinkglas kan een gewoon drinkglas zijn. Maar wat als je met kunstenaars ogen een glas gaat maken? Dan kun je eruit drinken maar het is tegelijkertijd ook een kunstwerk! Hij vroeg allerlei kunstenaars en ontwerpers om met kunstenaarsogen glas te gaan ontwerpen. De kunstenaars konden volop experimenteren met het glas en er ontstonden bijzondere glaskunstwerken. Deze zal je tijdens je bezoek in het museum gaan zien.

Fotograaf: Ben Deiman
  • Vind jij het belangrijk dat een gebruiksvoorwerp ook mooi is?
Andries Copier 1937 - Foto: Willem van de Pol - Nationaal Archief

Een van die ontwerpers was Andries Copier (1901-1991). Hij werkte sinds zijn 13e als assistent in de glasfabriek. Omdat hij prachtig kon tekenen mocht hij van directeur Cochius een kunstopleiding doen die de directeur betaalde. Zo kon hij nog meer experimenteren met het maken van glas en glaskunst.

In het Glasmuseum is een hele gang gevuld met glaskunstwerken van Copier. Bekijk tijdens het bezoek maar eens hoe verschillend de glaskunstwerken zijn.
Glasblazer Marinke van Zandwijk

De glaskunstenaar

Tijdens het museum bezoek gaan jullie glaskunstenaar Marinke van Zandwijk ontmoeten. Zij blaast bellen. Maar dan van glas.

Wist je dat Marinke het glasblazen heeft geleerd van iemand die, toen hij nog kind was, moest werken als glasblazer in de fabriek?

  • Bellentros Marinke van Zandwijk-Fotograaf ...

  • Goldenrope Marinke van Zandwijk-Fotograaf: ...

  • Druk Marinke van Zandwijk-Fotograaf: ...

  • Kies een foto: wat zie je op de foto?

    Welke kleuren kun je zien?

    Wat valt je op aan het kunstwerk?

    Welke materialen kun je ontdekken?

  • Op welke foto kun je goed zien dat het glas eerst vloeibaar was en daarna hard is geworden? Hoe zie je dat?
  • Is er een kunstwerk wat je heel mooi vindt? Of wat je juist niet mooi vindt? Leg uit.
  • Hoe denk je dat Marinke de kunstwerken op foto 3 heeft gemaakt?

Tot slot

Je hebt nu een paar kunstwerken van Marinke van Zandwijk gezien. Ook heb je haar in de Klokhuis aflevering aan het werk gezien.

  • Welke vraag zou je aan Marinke willen stellen als zij jullie in het Glasmuseum ontvangt? Neem de vragen mee naar het bezoek aan het museum.
Volgende les