Voorbereiding voor de leerkracht
- Print eventueel de mindmap uit voor de leerlingen.
- Zet het filmpje van Het Klokhuis klaar op het digibord.

Probleemstelling:

In Nederland komen er steeds meer mensen bij. Mensen die allemaal een huis nodig hebben. Huizen die gebouwd moeten worden op bouwgrond van de gemeente.

Ooit waren er bijna 650 buitenplaatsen in de provincie Utrecht, maar daar zijn er nog maar zo’n 285 van over. Meer dan de helft is in de loop der tijd in verval geraakt en afgebroken.

Nu blijkt de gemeente op zoek te zijn naar bouwgrond voor nieuwe huizen. Wat als de gemeente haar oog laat vallen op deze plek? Op het terrein van Landgoed Eyckenstein zouden een hoop nieuwe huizen passen. De eigenaar is bezorgd, hij wil zo graag dat deze bijzondere plek behouden blijft.

Jullie gaan de komende lessen onderzoeken wat de waarde van een buitenplaats is voor jullie zelf én jullie omgeving. En waarom je deze plek zou willen behouden of juist niet.

Bekijk de vertelplaat

Vraaginstructies voor de leerkracht
Bekijk samen met de leerlingen de vertelplaat van Johan Herman Isings. Wat valt er te ontdekken? Zorg dat de informatie genoteerd wordt, bijvoorbeeld in een mindmap. Zet het woord Buitenplaatsen centraal in het midden.
Gebruik onderstaande vragen om het gesprek te voeren. Jij begeleidt het gesprek door steeds samen te vatten wat er gezegd wordt, wijst aan waar de leerling iets over zegt en voegt wellicht nieuwe woorden toe en zorgt dat veel kinderen aan bod komen. Er is geen goed en fout. Wissel samen ideeën en interpretaties uit. Vraag de kinderen goed naar elkaar te luisteren: je kan tenslotte al kijkend en luisterend naar elkaar nieuwe dingen ontdekken en van mening veranderen.

Wat zie je? Wat valt je op? De kinderen vertellen allereerst wat ze zien.

Wat gebeurt er? De vraag ‘Wat gebeurt hier?’ stimuleert de kinderen om niet alleen te beschrijven, maar ook naar een betekenis te zoeken.

Waaraan zie je dat? Door vervolgens deze vraag te stellen daagt de leerlingen te onderbouwen wat ze zeggen.

Wat valt er nog meer te ontdekken? Deze vraag stimuleert kinderen om nauwkeuriger te observeren en daardoor verschillende oplossingen te zien, waarmee de kans kleiner wordt dat er te snel conclusies getrokken worden op grond van onvolledige informatie.

Bekijk de video

Benieuwd naar buitenplaatsen? Bekijk hier de aflevering van Klokhuis!

Bekijk

Wat heb je geleerd/ontdekt over Buitenplaatsen door dit filmpje?
Wat is je (nog meer) opgevallen?

Vul met je antwoorden je mindmap aan en bekijk eventueel hieronder welke feitjes en weetjes je nog hebt gemist.

Wist je dit al over buitenplaatsen?
- Het is een tweede huis in een rustige omgeving voor de ongelooflijk rijke mensen in de 17de en 18de eeuw.
Het was een rage om een zomerhuis te bouwen buiten de stad, omdat de stad in de zomer vreselijk stonk.

De eerste buitenplaatsen ontstonden aan de Vecht, tussen Utrecht en Amsterdam, gebouwd door rijke kooplui uit Amsterdam.

Het waren er ooit 6000, maar hier zijn er nog maar zo’n 500 van over.

Thee was een exclusief drankje dat rijke mensen, waar ze zelfs speciale gebouwtjes voor maakten: theekoepels.

In hun tweede huis vieren ze zo vaak mogelijk vakantie en genieten ze van de rust, de ruimte en de natuur.

De huizen zijn van binnen ook heel luxe en mooi ingericht.

Bij een tweede huis hoort ook een mooie en bijzondere tuin. Sommige tuinen waren gigantisch groot en vol met bijzondere en exotische planten.

Er wordt gepronkt en gelonkt. Buitenplaatsen waren voor deze rijkelui zowel een belegging als statussymbool: je kon pronken met je rijkdom!

De tuinen van de buitenplaats

Buitenplaatsen hadden vaak enorme tuinen. De tuinen werden enerzijds aangelegd voor de opbrengst (zoals de verkoop van hout en landbouwproducten), maar een groot deel van de tuin was vooral om mee te pronken.

Ze waren volgens de laatste mode aangelegd en bevatten bijzondere elementen als beelden, kleine gebouwtjes, bruggetjes en kunstig geknipte hagen. Veel tuinen hadden een oranjerie. Hier konden de dure en exotische bomen en planten uit verre landen in de winter binnen gezet worden.

Bekijk de afbeeldingen. Linksboven is van een Franse, classicistische tuin. Rechts van een Engelse landschapstuin. Welke verschillen zie je?

Wat is symmetrie?
- Weet jij wat symmetrisch betekent?
- Trek een (denkbeeldige) verticale lijn precies door het midden van het huis en de tuin in de Franse classicistische stijl.Wat valt je op? En wat als je dit doet bij de Engelse landschapstuin?
- Kijk om je heen… Wat is er nog meer symmetrisch? Je hoofd? Je lijf? Dingen in het lokaal?
Wist je dat?
- Langs de Vecht waren de tuinen in eerste instantie in de symmetrische Franse stijl aangelegd, geïnspireerd door het paleis van Versailles in Parijs. Deze Franse tuinstijl was de trend in de 17de/18de eeuw. Kenmerken van een Franse tuin: symmetrisch, een duidelijke hoofd-as die gericht is op het gebouw, momumentaal en veel buxushagen in allerlei vormen geknipt en in vierkanten.
- In de 19de eeuw kwam een nieuwe tuinstijl in de mode: de asymmetrische, romantische Engelse landschapstuin. Veel tuinen werden vervolgens (deels) aangepast en de tuinen van nieuwe buitenplaatsen in deze Engelse stijl aangelegd, zoals op de Heuvelrug. Deze tuinen zijn speels: bochtige weggetjes, kronkelige vijvers, bruggetjes, verschillende boomsoorten en verrassende doorkijkjes.
Tuinen zoeken

Zoek met elkaar nog wat voorbeelden van Engelse landschapstuinen en Franse classicistische tuinen op internet.

Hier vind je een mooi voorbeeld van een Franse tuin. De gravures tonen een ‘vogelvlucht’ en details van de gigantische tuin van buitenplaats Huis Ter Meer in Maarssen.

Foto: Franse tuin Paleis het Loo