Buitenplaatsen

Buitenplaats bij jou in de buurt

60 minuten

  • Voorbereiding voor de leerkracht
    • Zorg dat er computers beschikbaar zijn zodat de leerlingen het een en ander kunnen opzoeken over de buitenplaats.
    • Maak eventueel alvast groepjes van 3-4 personen voor opdracht 2.
    • Bedenk van tevoren hoeveel tijd de leerlingen krijgen bij opdracht 2 om informatie over hun buitenplaats op te zoeken.

Pronken

Pronken is trots vertonen en pronken gaat ook om ‘gezien willen worden’.

  • Waarmee kun je pronken?
  • Wat zijn hedendaagse vormen van pronken?
  • Is al die aandacht voor vloggen, Instagram, Facebook, Snapchat, YouTube ook een vorm van gezien willen worden?
  • Waarmee pronkten de eigenaren van een buitenplaats in hun tijd? Bekijk de voorbeelden hieronder.
    Pronken met je buitenplaats

    Waar pronkten de eigenaren van buitenplaatsen vroeger mee?

    Theekoepels

    Wanneer je over de Vecht vaart, zie je her en der de zogenaamde theekoepels. Ze liggen bijna altijd langs het water of de weg. Als je als bewoner in je theekoepel zat, kon je goed zien wat er allemaal gebeurde en wie er voorbijkwam. En heel belangrijk: men zag jou ook! De huiseigenaren musiceerden hier, lazen een boek, borduurden of kletsten met gasten.
    Ook de theekoepels zelf zijn een teken van rijkdom. Thee was in die tijd een zeer kostbaar product. Voor de beste thee werd zelfs 100 gulden per pond neergelegd! In de 17de eeuw brengen de handelsschepen van de VOC voor het eerst Chinese thee mee. En die dronk men in de theekoepel.

    Het huis en de tuin

    De eigenaren van buitenplaatsen lieten hun huizen bouwen door vooruitstrevende architecten en hun tuinen aanleggen door tuinontwerpers. Groot, groter, grootst, dat was wat telde. Beroemde architecten waren Philip Vingboons en Jacob van Campen.

    Interieur

    De interieurs van de buitenplaatsen werden voorzien van alle luxe en de laatste mode. De huizen stonden dan ook vol prachtige en kostbare meubels, schilderijen, klokken, tapijten, kunstvoorwerpen, maar ook op plafondschilderingen, sierlijk stucwerk en behang werd niet bezuinigd. Buitenplaats Oud Amelisweerd in Bunnik heeft heel kostbaar en prachtig Chinees behang.

    Kunstenaars

    Eigenaren nodigden regelmatig gasten uit, die zich vergaapten aan al het moois. Ook muzikanten, schilders en dichters werden uitgenodigd, die hun bezoek vervolgens vastlegden in gedicht en in hun kunst. Zo konden de bewoners laten zien dat ze geld hadden om kunstenaars uit te nodigen, in welgestelde kringen verkeerden, en een goede smaak hadden. Denk aan dichters als Constantijn Huygens, die lofdichten schreef, of Daniël Stopendaal, die vele gravures van verschillende buitenplaatsen heeft gemaakt.

Bekijk onderstaande kaart

(Klik op de afbeelding voor gedetailleerde versie)

Wat valt je op?

Kun je de buitenplaats in jullie buurt vinden?

  • Wist je dat?
    Het bezitten van een buitenplaats was een ware trend in en na de Gouden Eeuw. Door de hele provincie Utrecht bouwden rijke mensen deze comfortabele zomerhuizen. In de 19de eeuw werd de Utrechtse Heuvelrug zelfs zo populair, dat hier – net als langs de Vecht in de 17de/18de eeuw – een kralensnoer aan buitenplaatsen ontstond: De Stichtse Lustwarande.


    De ruige heidegrond was te koop voor een appel en een ei, want hij diende verder nergens voor. Het heuvelachtige landschap was echter wel heel geschikt voor het aanleggen van een speelse Engelse tuin.

  • Opdracht: Wat weet jij over jouw buitenplaats?
    Maak groepjes van 3-4 personen en ga op zoek naar informatie over jouw buitenplaats. Denk aan informatie over:
    • de geschiedenis
    • de bewoners
    • de tuin
    • de huidige eigenaar
    • het interieur of andere bijzonderheden

    Waar vind je informatie?

    • Google op de naam van de buitenplaats en kijk ook bij de afbeeldingen.
    • Ga naar de website over Utrechtse buitenplaatsen en zoek op de naam van de buitenplaats.
    • Ga naar de website Topotijdreis. Zoom in op de plaats waar de kinderen wonen en schuif de balk aan de linkerkant terug naar 1815. Wat valt je op?

    Verwerk de informatie:

    • In een Thinglink. 
    • Met deze digitale tool kun je punten op een zelfgekozen plek op de foto van de buitenplaats zetten. Als je op het punt klikt, wordt de plek van de punt groot zodat je hem goed kunt bekijken. Je kunt er met een video, tekst of foto extra informatie aan toevoegen.
Bij erfgoed horen emoties. (Bijna) iedereen heeft er een mening over: mooi of lelijk, behouden of weggooien, troep of belangrijk. En wat we nu belangrijk vinden om te bewaren, kan later weer heel anders zijn. Elke generatie maakt en bepaalt zijn eigen erfgoed.

Wie vind wat?

Wie zouden er een mening kunnen hebben over behoud van de buitenplaats?

Denk aan de bewoners van die gemeente, de eigenaren van de buitenplaats, de mensen die maar geen woning kunnen vinden, de gemeenteambtenaren, geschiedenisliefhebbers, de horeca in de buurt…

Kijk HIER voor mogelijke meningen over een buitenplaats.

  • Wat vinden die mensen?
  • Welke emotie hebben ze erbij?
  • Wie vindt het een belangrijke plek?
  • Van wie mag hij weg?
  • Wie heeft er baat bij? Wie kan eraan verdienen?
Voorbereiding op bezoek aan Landgoed Eyckenstein Nu de leerlingen enige voorkennis hebben over de buitenplaats kunnen jullie op pad en zelf ontdekken en ervaren hoe een buitenplaats eruit ziet, wie er woonde en wat jullie bijzonder vinden. Bereid de leerlingen voor op het bezoek (trek bijvoorbeeld warme kleren aan als er slecht weer voorspeld is) en lees de voorbereiding bij les 3 goed door.