Historische Verhalen

Extra: Filosoferen over vrijheid

60 minuten

  • Lesdoelen
    • De leerlingen ervaren hoe je op een filosofische manier kunt nadenken en praten over het thema vrijheid.
  • Benodigdheden
    • het boek Oorlog zonder vader
    • pen en papier, watervaste stift
    • informatie: Inleveren van de gedichten

Filosoferen

Lees onderstaand fragment uit Oorlog zonder vader voor (bladzijde 127/128).

De volgende dag gaat Frank met zijn fiets naar Maarten. Zijn vader wil die eerst goed nakijken voordat ze gaan. In hun schuur zet hij de fiets ondersteboven neer. Zorgvuldig druppelt hij olie op de ketting. Frank en Maarten kijken toe, hun handen diep in de zakken gestoken. Het vriest. ‘Ik wil ook wel mee,’zegt Maarten voorzichtig. ‘Samen kunnen we meer eten meenemen dan jij alleen, pap.’ Zijn adem bevriest terwijl hij praat. Maarten, nergens bang voor. Maarten zijn goede vriend. ‘Nee,’ zegt Maartens vader kortaf. Zijn ogen schieten even naar Frank. Met een ruk zet hij de fiets weer goed. ‘Volgens mij is je fiets er klaar voor, Frank. Ik kom je morgenochtend om zeven uur halen.’ Dan loopt hij met grote stappen de schuur uit. Frank kijkt naar Maarten, die aandachtig naar Franks fiets staart. Hij schaamt zich voor het verschil tussen hen, maar ze weten allebei dat het er is. Maarten heeft een vader, en Frank niet. ‘Je vader vindt het voor jou te gevaarlijk,’ stelt Frank vast. Maarten knikt alleen maar. Hij veegt met de achterkant van zijn hand langs zijn ogen, draait zich om en gaat ook de schuur uit.

Het is oorlog. Veel mensen zijn opgepakt en gevangen genomen. En de Duitsers zijn de baas in Nederland. Je mag niet meer zomaar doen wat je wilt.

  • Vragen bij de tekst
    • Wat kun je zeggen over de vrijheid van Frank, Maarten of zijn vader?
    • Is Maarten vrij omdat hij niet hoeft te fietsen?
    • En Frank? Is hij vrij(er) omdat de vader van Maarten mee fietst?
    • Wat kun je zeggen over de vader van Maarten?
    • Waarom vind je dat?
  • Lees de uitspraken over vrijheid, welke uitspraken vind je goed? En waarom?

     Vrijheid is …

     

    uitslapen op zondag (en op maandag)

    pizza eten als je geen zin hebt om te koken

    dat ik jou uit laat spreken

    denken wat ik wil

    iets niet ‘moeten!’

    fietsen door golvende graanvelden

    de dag beginnen zonder te weten waar hij eindigt

    dat jij me laat zijn wie ik ben

    in mijn hoofd

    lekker doen waar ik zin in heb

    gras tussen m’n tenen

    spijbelen omdat de zon schijnt

    een bos rode tulpen kopen op de markt

    me van een duin laten rollen

    tien koekjes bij de thee eten

    alles wat een ander niet schaadt

    dat je naar het strand kan ook al doe je het nooit

    dat je in Rotterdam voor Ajax kan zijn

    dat je mag puzzelen ook al vindt iemand anders dat tijdverspilling

    dat je kromme zinnen mag maken

    dat je de telefoon niet hoeft op te nemen

    te kunnen stoppen wanneer jou dat uitkomt…

    weer zonder jas naar buiten kunnen

    hardlopen door het bos

    het recht om te twijfelen

    vals zingen met het raam open

    fantaseren

    de mogelijkheid hebben om iemand te helpen

    een kop cappuccino met appelgebak op een terras

    een boek lezen in de zon

    denken dat alles mogelijk is

    zijn wie je bent

    taart eten als ontbijt

  • Vragen over vrijheid

    Vrijheid is spijbelen omdat de zon schijnt!

    • Kun je vrijheid voelen?
    • Hoe voelt vrijheid?
    • En waar voel je dat?
    • Moet je iets weten of kunnen om vrij te kunnen zijn?
    • Is de één meer vrij dan de ander?
    • Voelt vrijheid voor iedereen hetzelfde?
    • Hebben kinderen meer vrijheid dan volwassenen?
    • Wat is vrijheid?
  • Verdiepende vragen
    • Ben je vandaag al vrij geweest?
    • Kan je de ene dag meer vrij zijn dan de andere?
    • Hoe zou het zijn als er overal op de wereld vrijheid was? (Of als er nergens vrijheid was?)
    • Kan er ook teveel vrijheid zijn?
    • Is vrijheid altijd goed? Kun je voorbeelden geven wanneer vrijheid niet goed is?
    • En wanneer is vrijheid juist wel goed?
    • Weet je een moment dat je je echt vrij voelde?

Sluit met elkaar het gesprek af

  • Wat is vrijheid voor jou?
  • Welke voorbeelden kun je hiervan geven?
  • Hebben jullie iets ontdekt over vrijheid?
  • Zijn er nieuwe gedachten opgekomen?
Verzamel in tweetallen uitspraken over vrijheid. Alle uitspraken beginnen met: Vrijheid is… Lees de zinnen achter elkaar voor in een voorleesronde!
Vorige les Volgende les