Buitenplaatsen (ARCHIEF)

Buitenplaats in jouw buurt

60 minuten

  • Lesdoelen
    • De leerlingen komen meer te weten over buitenplaatsen in Utrecht.
    • De leerlingen kennen het onderscheid tussen een Franse en Engelse tuininrichting.
  • Voorbereiding voor leerkracht
    • Zorg dat er computers beschikbaar zijn zodat de leerlingen het een en ander kunnen opzoeken over de buitenplaats.
    • Maak eventueel alvast groepjes van 3-4 personen voor opdracht 2.
    • Bedenk van tevoren hoeveel tijd de leerlingen krijgen bij opdracht 2 om informatie over hun buitenplaats op te zoeken.
  • Benodigdheden
    • Voldoende computers, of IPads met toegang tot internet
    • Papier (A3 of A4) en potloden/pennen

Bekijk het filmpje

Annie Steengracht vertelt over hoe het was om op een buitenplaats in Utrecht op te groeien (ong. 5 min), op kasteel Sterkenburg.

Je cookie instellingen blokkeren deze content.
Pas je instellingen aan om de content alsnog in te laden.
  • Bespreek samen
    • Wat is er bijzonder aan de plek waar jij woont?
    • Welke geuren en geluiden horen bij de plek waar jij opgroeit?
    • Welke regels zijn bij jou thuis belangrijk?
    • Welke woorden mag jij nooit zeggen?

Pronken

Pronken =  showen om te laten zien wat je kan of wat je hebt

  • Is er iets waar jij mee pronkt?
  • Wat zijn de plekken waar je kan pronken? Kan je ook pronken op internet? Zo ja, hoe?
  • Waarmee pronkten de eigenaren van een buitenplaats in hun tijd, denken jullie?
  • Achtergrondinformatie voor de leerkracht

    Waar pronkten de eigenaren van buitenplaatsen vroeger mee?

    Theekoepels

    Wanneer je over de Vecht vaart, kun je  zogenaamde theekoepel zien. Ze liggen bijna altijd langs het water of de weg. Als je als bewoner in je theekoepel zat, kon je goed zien wat er allemaal gebeurde en wie er voorbijkwam. En heel belangrijk: iedereen zag jou ook! De huiseigenaren musiceerden hier, lazen een boek, borduurden of kletsten met gasten.
    De theekoepels zelf zijn een teken van rijkdom. Thee was in die tijd namelijk duur. Voor de beste thee werd wel 100 gulden per pond neergelegd. Dat was toen hartstikke veel geld! In de 17de eeuw brachten handelsschepen van de VOC voor het eerst Chinese thee mee. En die werd in de theekoepel gedronken.

    Het huis en de tuin

    De eigenaren van buitenplaatsen lieten hun huizen bouwen door de bekende architecten en hun tuinen aanleggen door tuinontwerpers. Groot, groter, grootst, dat was wat telde. Beroemde architecten waren Philip Vingboons en Jacob van Campen.

    Interieur

    De interieurs van de buitenplaatsen werden voorzien van alle luxe en de laatste mode. De huizen stonden vol prachtige en kostbare meubels, schilderijen, klokken, tapijten en kunstvoorwerpen. Ook op plafondschilderingen, sierlijk stucwerk en behang werd niet bezuinigd. Buitenplaats Oud Amelisweerd in Bunnik heeft heel kostbaar en prachtig Chinees behang.

    Kunstenaars

    Eigenaren nodigden regelmatig gasten uit, die zich konden verwonderen over al het moois. Ook muzikanten, schilders en dichters werden uitgenodigd, die over hun bezoek gedichten schreven of schilderijen maakten. De beroemde dichter Constantijn Huygens schreef er zelfs gedichten over en Daniël Stopendaal maakte gravures van verschillende buitenplaatsen.

Nu is het tijd…

…om zelf op onderzoek uit te gaan naar de buitenplaats die jullie gaan bezoeken. Wat kunnen jullie allemaal te weten komen over Eykenstein

Bekijk onderstaande kaart (Klik op de afbeelding voor gedetailleerde versie)

  • Bespreek samen
    • Waar ligt Landgoed Eykenstein?
    • Wat valt je op aan de ligging van de meeste buitenhuizen?
  • Wist je dat?

    Het bezitten van een buitenplaats was een ware trend in en na de 17de eeuw. Door de hele provincie Utrecht bouwden rijke mensen deze comfortabele zomerhuizen. In de 19de eeuw werd de Utrechtse Heuvelrug zelfs zo populair, dat hier – net als langs de Vecht in de 17de en 18de eeuw – een kralensnoer aan buitenplaatsen ontstond: De Stichtse Lustwarande.


    De ruige heidegrond was goedkoop, want werd verder nergens voor gebruikt. Het heuvelachtige landschap was echter wel heel geschikt voor het aanleggen van een speelse Engelse tuin.

  • Aan de slag! Eykenstein

    Maak groepjes van 3-4 personen en ga op zoek naar informatie over jouw buitenplaats. Denk aan informatie over:

    • de geschiedenis
    • de bewoners
    • de tuin
    • de huidige eigenaar
    • het interieur of andere bijzonderheden

    Waar vind je informatie?

    Verwerk de informatie:

    • Maak een tekening of plattegrond van het Buitenhuis (incl. tuin) in het midden van groot wit vel (liefst A3) en schrijf er alles omheen wat je aan informatie vindt over buitenhuis Eykenstein.
    • Zet de informatie op een logische plek op de tekening.
    • Maak er een mooi kunstwerk van, zoals kunstenaar Jan Rothuizen dat doet als hij een plek bezoekt: zachte atlas.

    Tip!

    • Maak een taakverdeling. Laat één iemand tekenen, iemand zoeken en iemand de informatie op een goede manier op het vel schrijven. Zo zit niemand elkaar in de weg!

“Bij erfgoed horen emoties. (Bijna) iedereen heeft er een mening over: mooi of lelijk, behouden of weggooien, troep of belangrijk… En wat we nu belangrijk vinden om te bewaren, kan later weer heel anders zijn. Elke generatie maakt en bepaalt zijn eigen erfgoed.”

WIE vindt WAT?

Of een plek, zoals de buitenplaats Eykenstein, blijft bestaan, bepalen wij met elkaar. Ingewikkeld is wel dat iedereen daar anders over kan denken. Dat hangt af van ieders situatie en belang.

  • Zoveel mensen zoveel meningen

    Stel je voor dat de burgemeester echt zou besluiten om huizen te bouwen op het terrein van Eykenstein, dan zullen er verschillende groepen zijn die iets van de plannen van de burgemeester zouden  vinden.

    Hieronder staan verschillende groepen genoemd. Wie van hen zou het het meest met de burgemeester eens zijn? En wie met de eigenaar van Eykenstein?

    • Zet de groepen op volgorde tussen de burgemeester en de eigenaar van Eykenstein in. En bedenk tegelijkertijd waarom je een bepaalde groep een bepaalde plek in de volgorde geeft.

    De groepen

    1. Projectontwikkelaars
    2. Cultuurhaters
    3. Inwoners van Barcelona
    4. Ambtenaren van gemeente De Bilt
    5. Caféhouders
    6. Huizenzoekers
    7. Hobbywandelaars
    8. Leden van de historische vereniging

    Hulpvragen

    • Wie heeft er wat aan? En wie niets?
    • Welke emoties roept Eykenstein bij hun op?
    • Voor wie is het een belangrijke plek?
  • Voor niets komt de zon op...

    Misschien vind je het net als de eigenaar belangrijk dat de buitenplaats moet worden bewaard. Vraag is dan natuurlijk wel wie er voor het onderhoud moet betalen?

    De gemeente? En zo ja, waarom? Of kunnen jullie een ander plan bedenken om het onderhoud van de buitenplaats te betalen?

De volgende les gaan jullie zélf op bezoek bij jullie buitenplaats!

Vorige les Volgende les